Πρωτοποριακὴ μέθοδος που συνδυάζει τὴν σύγχρονη ἰατρικὴ μὲ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ φιλοσοφία καταπολεμᾶ τὴ μάστιγα τῆς ἐποχῆς Οἱ στατιστικὲς λένε ὅτι περίπου τὸ τῶν ἀσθενειῶν που ταλαιπωροῦν τὸν πληθυσμὸ τοῦ πλανήτη ἔχουν ἄμεση σχέση μὲ τὸ στρές. Διαβήτης, ἄγχος, ὑπέρταση, κατάθλιψη, αὐτοάνοσα νοσήματα (ὅπως σκλήρυνση κατὰ πλάκας), καρδιαγγειακὰ κ.ά. εἶναι ἀπότοκα τοῦ ἐντελῶς ἐσφαλμένου τρόπου ζωῆς που ἔχουν ἐπιβάλλει οἱ συνθῆκες τῆς ὑλιστικῆς φρενίτιδας καὶ τοῦ πνευματικοῦ ἀποπροσανατολισμοῦ τῶν σύγχρονων κοινωνιῶν καὶ σχετίζονται μὲ τὸ ἔντονο στρὲς που βιώνουν οἱ πολῖτες κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ «κυνηγιοῦ» τοῦ ἐπιούσιου, τῆς καταξίωσης καὶ τῆς… εὐτυχίας. Ἡ ἀπόλυτη εἰρωνεία: Νὰ δυστυχεῖς προσπαθώντας νὰ εὐτυχήσεις! Τα ὄπλα γιὰ νὰ καταπολεμηθεῖ αὐτὸ τὸ μεῖζον πρόβλημα, ὑπάρχουν καὶ εἶναι αποτελεσματικά. Ἐρευνητὲς μὲ ἐπικεφαλῆς τοὺς καθηγητὲς τοῦ Μεταπτυχιακοῦ προγράμματος σπουδῶν ἡ «Ἐπιστήμη τοῦ Στρὲς καὶ ἡ Προαγωγὴ τῆς Ὑγείας» τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, Γεώργιο Χροῦσο καὶ Χριστίνα Δαρβίρη, δημιούργησαν μία νέα τεχνική, μὲ τίτλο «Πυθαγόρειος αὐτογνωσία γιὰ διαχείριση τοῦ στρές, βελτίωση μνήμης καὶ εὐεξία». Ἡ ἐφαρμογὴ της γίνεται σὲ συνεργασία μὲ τὴν «Ἐπιστημονικὴ Εταιρία Ἐλέγχου τοῦ Στρὲς καὶ Προαγωγῆς τῆς Ὑγείας» (πληροφορίες γιὰ τὸ πρόγραμμα μπορεῖ νὰ διαβάσει κάποιος στὴν ιστοσελίδα www.stresssociety.gr - τηλ.: 2106512389). Ἡ ἐν ἐξελίξει ἔρευνα που ἤδη καταγράφει σημαντικὰ θετικὰ ἀποτελέσματα ἐφαρμόζεται σὲ πολλὲς διαφορετικὲς ὁμάδες ἀσθενῶν ἀλλὰ καὶ σὲ ὑγιεῖς, ἀποσκοπώντας νὰ συμβάλλει στὴν μείωση τοῦ στρὲς καὶ τὴ βελτίωση τῆς ὑγείας στὴ χώρα μας, στὴν ὁποία καὶ λόγω τῆς οἰκονομικής κρίσης ἔχουν αὐξηθεῖ τὰ χρόνια μὴ μεταδιδόμενα νοσήματα τὰ ὁποῖα σχετίζονται μὲ τὸν ἀνθυγιεινὸ σύγχρονο τρόπο ζωῆς καὶ τὸ στρὲς που κουβαλάει. Ἡ συζήτηση που ἀκολουθεῖ μὲ τὴν κ. Χριστῖνα Δαρβίρη, Καθηγήτρια Πρόληψης καὶ Προαγωγῆς τῆς Ὑγείας, ἡ ὁποία τὰ τελευταία 8 χρόνια ἀσχολεῖται μὲ τὴν ἐκπαίδευση καὶ τὴν ἔρευνα στὸ στρὲς τὶς ἐπιδράσεις τοῦ στὴν ὑγεία καὶ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ, εἶναι διαφωτιστικὴ τόσο γιὰ τὸν τρόπο προσβολῆς τοῦ ἀνθρώπινου ὀργανισμοῦ ἀπὸ τὸ στρὲς ὅσο καὶ γιὰ τὰ ἐξαιρετικὰ ὀφέλη που μπορεῖ νὰ ἀποκομίσει ὁποιοσδήποτε θελήσει νὰ παρακολουθήσει αὐτὸ το πρόγραμμα, ἐντάσσοντας τὴν πυθαγόρεια φιλοσοφία στὴν καθημερινότητὰ τοῦ καὶ ἀκολουθώντας τὶς συμβουλὲς τῶν κορυφαίων ἰατρῶν, ἐπιστημόνων ὑγείας καὶ ἐπιστημόνων τοῦ στρὲς που σχεδίασαν αὐτὴ τὴν πρωτοποριακὴ τεχνική. Ἐρώτηση: Τι εἶναι τὸ στρές; Πῶς ὁρίζεται; Ποῖες εἶναι οἱ ἐπιπτώσεις τοῦ στὴν ὑγεία; Ἀπάντηση: Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ λέξη στρὲς βρίσκεται στὸ καθημερινὸ λεξιλόγιο τῶν περισσότερων ἀνθρώπων, ἡ ἐπιστημονικὴ ἀλήθεια γιὰ τὸ τὶ εἶναι στρὲς εἶναι λιγότερο διαδεδομένη. Το στρὲς εἶναι μία φυσιολογικὴ ἀντίδραση τοῦ ὀργανισμοῦ σὲ καταστάσεις ἀπειλῆς ἤ θεωρούμενης ἀπειλῆς (π.χ μία ἀπώλεια, ἕνα ἀτύχημα, ἕνας διαπληκτισμὸς στὸ δρόμο). Πλέον γνωρίζουμε ὅτι ὑπάρχει τὸ σύστημα τοῦ στρές, τὸ κέντρο τοῦ ὁποίου ἑδράζεται στὸν ἐγκέφαλο. Ἀπὸ ἐκεῖ ἐνορχηστρώνονται συμπεριφορικὲς καὶ βιολογικὲς λειτουργίες που ἀποσκοποῦν στὴν προσαρμογὴ τοῦ ὀργανισμοῦ στὴ νέα "«ἀπειλητικὴ" » κατάσταση, καὶ οἱ ὁποῖες συναποτελοῦν τὴν λεγόμενη ἀντίδραση προσαρμογῆς τοῦ στρές. Ἄν καὶ τὸ στρὲς θεωρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὡς κάτι "«κακό", », ἐντούτοις ἀποτελεῖ ἕναν προστατευτικὸ μηχανισμὸ που ἀναπτύχθηκε κατὰ τὴν ἐξέλιξη τοῦ εἴδους καὶ εὐνόησε τὴν ἐπιβίωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στὶς ἀπειλὲς τοῦ πρωτόγονου περιβάλλοντος. Παρόλα αὐτά, στὶς σύγχρονες κοινωνίες οἱ περιορισμένου χρόνου φυσικὲς περιβαλλοντικὲς ἀπειλὲς ἔχουν ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ ἄλλες χρόνιες, που ἀφοροῦν τὴν ἐργασία μᾶς, τὴν οἰκονομικὴ μᾶς ἐπιβίωση, τὶς διαπροσωπικὲς μας σχέσεις, τὴν κοινωνικὴ μας θέση, τὴν οἰκογένεια κ.α. Αὐτοὶ οἱ σύγχρονοι παράγοντες στρὲς εἶναι σαφῶς πιὸ πολύπλοκοι, εἶναι μικρότεροι σὲ ἔνταση, ἔχουν μεγαλύτερη διάρκεια, ἀλλάζουν πολλὲς φορὲς τὰ χαρακτηριστικὰ τοὺς και σίγουρα ἐκλαμβάνονται διαφορετικὰ ἀπὸ κάθε ἄτομο. Ἐδῶ ὑπεισέρχεται ἡ ἔννοια τοῦ ἀντιλαμβανόμενου στρές. Κάθε ἄτομο βιώνει μία τέτοια απειλή(π.χ.ανεργία) μὲ διαφορετικὴ ἔνταση καὶ διάρκεια, ἀνάλογα μὲ τοὺς ψυχικοὺς καὶ φυσικοὺς πόρους που ἔχει διαθέσιμους γιὰ νὰ τὴν ἀντιμετωπίσει κάθε φορὰ. Σε ἄτομα που ἡ ἀντίδραση τοῦ στρὲς εἶναι ἔντονη ή/και παρατεταμένη μπορεῖ νὰ προκύψει τὸ λεγόμένο χρόνιο δυσπροσαρμοστικὸ ἤ “«κακό” » στρὲς (distress). Το "«κακὸ" » στρὲς εἶναι ἐκεῖνο που τελικὰ προκαλεῖ προβλήματα στὴν ψυχική, πνευματικὴ καὶ σωματικὴ καὶ πνευματικὴ ὑγεία τοῦ ἀτόμου. Περίπου τὸ 70% τῶν σύγχρονων ἀσθενειῶν σχετίζονται ἄμέσα ἤ ἔμμεσα μὲ τὸ στρές. Σήμερα ὑπάρχει πλῆθος ἐρευνῶν που μᾶς παρέχουν ἰσχυρὲς ἐνδείξεις, ὅτι τὸ στρὲς συνδέεται μὲ σοβαρὲς σωματικὲς ἀσθένειες ὅπως ἡ ὑπέρταση, τὰ καρδιαγγειακὰ νοσήματα, ὁ σακχαρώδης διαβήτης, τὰ αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. σκλήρυνση κατὰ πλάκας), οἱ κεφαλαλγίες, τὸ εὐερέθιστὸ ἔντερο καὶ ψυχικὲς ἀσθένειες ὅπως ἡ κατάθλιψη, τὸ ἄγχος, ἡ μετατραυματικὴ διαταραχὴ τοῦ στρὲς κ.α. Ταυτόχρονά, τὸ στρὲς και η αναποτελεσματική διαχείρισή τοῦ φαίνεται να πυροδοτεῖ τὴν ὑιοθέτηση ἀνθυγιεινῶν συμπεριφορῶν, ὅπως τὸ κάπνισμα, ἡ κακὴ διατροφή, ἡ ἔλλειψη σωματικῆς ἄσκησης, συμπεριφορὲς καὶ συνήθειες που σχετίζονται με τα σημαντικότερα σύγχρονα νοσήματα. Συνεπῶς, ὅσο καὶ νὰ προσπαθοῦμε νὰ βελτιώσουμε αὐτὲς τὶς συμπεριφορές, ἂν δὲν ἀντιμετωπίσουμε πρωτίστως τὸ στρές, κάθε προσπάθεια πρόληψης ἤ διακοπῆς τοῦς κινδυνεύει νὰ ἀποτύχει. Ερ.: Πῶς ἐμπνευστήκατε τὴ χρήση τῆς πυθαγόρειας φιλοσοφίας γιὰ τὴν καταπολέμηση τοῦ; Ἀπ.: Τα εὑρήματα καὶ ἡ ἐμπειρία ὅλων τῶν σύγχρονων ἐρευνῶν καταδεικνύουν ὡς πιὸ ἀποτελεσματικὲς τὶς νοητικὲς μὲθόδους, ὅπου τὸ ἄτομο αὐξάνει τὴν κυριαρχία καὶ τὸν ἔλεγχο στὴν καθημερινότητὰ τοῦ, ἐνισχύει τὴν αὐτογνωσία τοῦ καὶ μαθαίνει νὰ ἀντιμετωπίζει τὶς καθημερινὲς προκλήσεις. Με ἄλλα λόγια, οἱ μέθοδοι που βοηθοῦν τὸ ἄτομο νὰ μαθαίνει σὲ βάθος τὸν ἑαυτὸ τοῦ καὶ νὰ κατακτᾶ μία πιὸ πνευματικὴ θεώρηση τῆς ζωῆς εἶναι οἱ πιὸ ἀποτελεσματικές. Ἐδῶ εἶναι που ἔρχεται ἡ Πυθαγόρεια φιλοσοφία. Ὁ Πυθαγορισμὸς μέσα ἀπὸ τὶς διδαχὲς τοῦ, ἀλλὰ καὶ τὴ λειτουργία τῶν σχολῶν Πυθαγορισμοὺ στὴν ἀρχαιότητα, ἀποτελοῦν ἕνα ἐξαιρετικὸ παράδειγμα νοητικῶν μεθόδων αὔξησης τῆς αὐτογνωσίας, συλλογικῆς θεώρησης τῆς ζωῆς, ἐσωτερικῆς ἁρμονίας καί, σὲ τελικὴ ἀνάλυση, διαχείρισης τοῦ στρὲς καὶ προαγωγῆς τῆς ὑγείας. Στόχος μας λοιπὸν ἐδῶ καὶ πολλοὺς μῆνες ἦταν ἡ ἀνάδειξη τοῦ Πυθαγορισμού, ἀλλὰ καὶ ἡ μεταφορὰ τῆς φιλοσοφίας τοῦ στὴ σύγχρονη κοινωνία μέσα ἀπὸ τὴ μέθοδο που ἀναπτύξαμε. Ἦταν ἕνα ἐξαιρετικὰ δύσκολο ἔργο, ἀφοῦ στὴν πραγματικότητα ἦταν ἕνα στοίχημα νὰ φέρουμε σὲ ἐπαφὴ δύο τελείως διαφορετικοὺς κόσμους, τὸν ἀρχαῖο μὲ τὸ σύγχρονο. Ερ.: Σε τὶ διαφέρει ἡ μέθοδος ἀπὸ ἄλλες παρόμοιες; Τι κάνει τὸν Πυθαγορισμὸ νὰ ξεχωρίζει; Ἀπ.: Ἄν κανεὶς συγκρίνει τη μέθοδο που προτείνουμε με ἄλλες γνωστὲς μεθόδους διαχείρισης τοῦ στρὲς που χρησιμοποιοῦνται σήμερα, πολὺ εὔκολα θὰ καταλάβει ὅτι ἀποτελεῖ τὴν κορωνίδα τῶν νοητικῶν τεχνικῶν. Ἀντίθετα μὲ ἄλλες τεχνικές, ἡ μέθοδος αὐτὴ δὲν χρησιμοποιεῖ κάποιο νοητικὸ "«τρικ" » ἤ κόλπο (π.χ. ἐπικέντρωση στὴν ἀναπνοή, ἤ σὲ λέξεις) προκειμένου νὰ ἐπιτύχει τὸν σκοπὸ τῆς. Ἡ μέθοδος ἐνθαρρύνει τὸ ἄτομο νὰ ἀξιολογήσει καὶ νὰ τροποποιήσει τὸν τρόπο ζωῆς τοῦ, τὶς σχέσεις τοῦ, τὴ συμπεριφορὰ τοῦ χρησιμοποιώντας τὴν κρίση ἑνὸς "«ἐσωτερικοῦ δικαστὴ" » που ὅλοι ἔχουμε μέσα μας. Αὐτὴ εἶναι μία βασικὴ διαφορὰ ἀπὸ ἄλλες τεχνικὲς που επικεντρώνουνται κυρίως στὸ συναίσθημα καὶ στὴν ἐπίτευξη τῆς χαλάρωσης. Σε αὐτὴ τὴν τεχνική, ἡ σκέψη καὶ τὸ συναίσθημα συνεργάζονται, αλληλεπιδρούν. Χωρὶς νὰ μποῦμε σὲ ἰδιαίτερες λεπτομέρειες θὰ λέγαμε ὅτι τὰ σημεῖα κλειδιὰ τῆς διαδικασίας ἐπιστράτευσης αὐτοῦ τοῦ "«δικαστὴ" » εἶναι ἡ ἐπικέντρωση στὴν ἐσωτερικὴ συνείδηση, ἡ νοητικὴ συγκέντρωση καὶ ἡ μνήμη, ἐνῶ ἐξαιρετικὰ σημαντικὸ γιὰ τὴν ἐπίτευξη ὠφέλειας εἶναι ἡ τακτικότητα ἐφαρμογῆς. Ὅσο προχωρᾶ ἡ ἐξάσκηση, τὸ ἄτομο βιώνει ὁλοένα καὶ διαφορετικότερες ἐμπειρίες καὶ ὀφέλη. Ερ.: Εἶναι εὔκολο νὰ ἀκολουθήσει κάποιος αὐτὸν τὸν δρόμο ἤ θὰ πρέπει νὰ ἔχει λυμένα τὰ οἰκονομικὰ τοῦ προβλήματα καὶ ἄφθονο χρόνο στὴ διάθεση τοῦ; Ἀπ.: Ἀντιθέτως, Ἀναμένουμε ὅτι μέσα ἀπὸ τὸν δρόμο ποῦ προτείνουμε τὸ ἄτομο θὰ εἶναι ευκολότερο νὰ ἀντιμετωπίσει οἰκονομικὰ προβλήματα ἤ νὰ αὐξήσει τὸν ἐλεύθερο τοῦ χρόνο. Εἴμαστε πεπεισμένοι, ἀλλὰ ἀποτελεῖ ἴσως καὶ ἐμπειρία πολλῶν συνανθρώπων μας, ὅτι ἡ ἐνέργεια, ὁ χρόνος καὶ οἱ ὑλικοὶ πόροι μας συχνὰ σπαταλούνται σὲ ἀνώφελες πρακτικὲς τῆς καθημερινότητας. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς ἔχουμε καταστρεπτικὲς συνήθειες που ὑποσκάπτουν τὸ ἐνεργητικὸ μᾶς καὶ τὶς δυνατότητες μας, . Πολλὲς φορὲς μεταξὺ μας ὀνομάζουμε τὸ σύγχρονο ἄνθρωπο ὡς "αὐτόματο ὂν". Οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς ἔχουμε καταστρεπτικὲς συνήθειες που ὑποσκάπτουν τὸ ἐνεργητικὸ μας καὶ τὶς δυνατότητες μας ἀπομακρύνοντὰς μας ἀπὸ τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό. Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴ μέθοδο, ἐνδυναμώνουμε τὸ ἄτομο, τὸ φέρνουμε κοντὰ στὸν ἑαυτὸ τοῦ καὶ βελτιώνουμε τὴν ἱκανότητὰ τοῦ νὰ διαχειρίζεται καλύτερα τὸν ἑαυτὸ τοῦ καὶ τὶς προσωπικὲς τοῦ ὑποθέσεις. Τέλος, θὰ πρέπει νὰ εἰπωθεῖ ὅτι ἡ ἀρχικὴ ἐκπαίδευση στὴν τεχνικὴ διαρκεῖ λίγες μόνο ἑβδομάδες, ἕνα ἀπειροελάχιστο χρονικὸ διάστημα ἂν σκεφτεῖ κανεὶς ὅτι τὸ ἄτομο θὰ ἐξοπλιστεῖ μὲ ἕνα προσωπικὸ ἐφόδιο γιὰ ὅλη τοῦ τὴ ζωή. Ερ.: Ποιὰ εἶναι μέχρι τώρα τὰ ἀποτελέσματα τῶν ἐρευνῶν σας; Ἀπ.: Ἡ ἔρευνα εἶναι ἐν ἐξελίξει καὶ τὰ πρῶτα ἀποτελέσματα ἔχουν προκύψει ἀπὸ μελέτες πρώτον σὲ ὑγιὴς ἀνθρώπους μὲ πολὺ ἐνθαρρυντικὰ ἀποτελέσματα στὴ μείωση τοῦ στρές, στὴ βελτίωση τοῦ ὑγιεινοῦ τρόπου ζωῆς, τοῦ ὕπνου, κ.λπ. Δεύτερον, σὲ ἀσθενεῖς μὲ ἤπια γνωστικὴ ἔκπτωση, ἕνα πρόδρομο στάδιο τῆς κλινικὰ ἔκδηλης ἄνοιας (κυρίως τύπου Alzheimer), καθὼς καὶ σὲ ἀσθενεῖς μὲ σκλήρυνση κατὰ πλάκας. Σε ὅλους αὐτοὺς τοὺς ἀσθενεῖς, τὰ ἀποτελέσματα μᾶς ἐξέπληξαν. Τρεῖς μῆνες καθημερινῆς ἐφαρμογῆς τῆς μεθόδου ὁδήγησε σὲ βελτίωση τῶν ἐπιπέδων, στρές, ἄγχους καὶ κατάθλιψης, τὰ ἄτομα ὑιοθέτησαν ἕναν πιὸ ὑγιεινὸ τρόπο ζωῆς, ἐνῶ βελτίωσαν ἐπίσης τὴν ἱκανότητα τοὺς νὰ ἀντιμετωπίζουν τὸ καθημερινὸ στρές. Ἰδιαίτερα σημαντικὸ ἦταν ἐπίσης ὅτι σημειώθηκαν ὀφέλη στὴ γνωστικὴ λειτουργία ὅλων τῶν ἀσθενῶν σὲ τομεῖς ὅπως ἡ ταχύτητα ἐπεξεργασίας πληροφοριῶν, ἡ μνήμη καὶ ἡ οπτικοχωρικὴ ἀντίληψη. Τέλος, μὲ ἰδιαίτερη χαρὰ διαπιστώσαμε ὅτι ἡ μέθοδος μας ἦταν πλήρως ἐφαρμόσιμη καὶ οἱ ἀσθενεῖς ἦταν ἰδιαίτερα εὐχαριστημένοι χαρούμενοι που συμμετεῖχαν. Ερ.: Ποιὰ εἶναι ἡ ὑποδοχὴ τῆς πυθαγόρειας αὐτογνωσίας ἀπὸ τὸ κοινό; Οἱ Ἕλληνες καὶ ξένοι συνάδελφοι σᾶς πῶς τὸ ἀντιμετωπίζουν; Ἀπ.: Σε καθετὶ καινοτόμο ὑπάρχει σκεπτικισμός. Καὶ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι ἤμασταν πολὺ προβληματισμένοι στὴν ἀρχή. Ἡ πράξη εὐτυχῶς μείωσε τὶς ἀρχικὲς ἀνησυχίες καὶ ἐπέτρεψε χρήσιμες βελτιωτικὲς προσαρμογές. Πιστεύουμε ὅτι τὸ κοινὸ εἶναι ἕτοιμο νὰ δεχθεὶ κάτι που προέρχεται ἀπὸ τὶς ἴδιες τὶς ρίζες τοῦ. Οἱ ξένοι συνάδελφοι μας στὴν Ἀμερική, ὅπου πρώτοπαρουσιάστηκαν οἱ ἔρευνες μᾶς, ἔδειξαν ἐνθουσιασμὸ καὶ μᾶς παρότρυναν νὰ συνεχίσουμε. Ὅλη ἡ ὁμάδα μὲ τὴ συνεργασία πολλῶν εἰδικῶν εἶναι ἀνοικτὴ στὴν κριτικὴ καὶ σὲ προτάσεις γιὰ τὴ βελτίωση τῆς μεθόδου. Ερ.: Ποιὰ εἶναι τὰ βασικὰ προβλήματα που μπορεῖ νὰ ξεπεράσει κάποιος ἐφαρμόζοντας τὴν πυθαγόρεια αὐτογνωσία; Ἀπ.: Ἤδη ἀναφέρθηκε ὅτι τὰ πρῶτα ἐρευνητικὰ μας δεδομένα ἔδειξαν ὀφέλη τόσο γιὰ τὴν ψυχικὴ ὑγεία, ὅσο καὶ γιὰ τὴ νοητικὴ κατάσταση τοῦ ἀτόμου καὶ τὸν ὑγιεινὸ τρόπο ζωῆς τοῦ. Αὐτὰ τὰ πρωτογενῆ ἀποτελέσματα ἐπικυρώνουν τὴν πολύπλευρη ἀξία τῆς μεθόδου. Οἱ πρῶτες ἐνδείξεις γιὰ τὴ σωματικὴ ὑγεία τῶν ἀσθενῶν που μελετήθηκαν ἦταν ἐπίσης θετικές. Γιὰ παράδειγμα ἀσθενεῖς μὲ σκλήρυνση κατὰ πλάκας ἀνέφεραν σημαντικὰ μειωμένη κόπωση, ἕνα χαρακτηριστικὸ σύμπτωμα τῆς νόσου. Θὰ ἀπαιτηθοῦν περισσότερες μελέτες, μεγαλύτερα χρονικὰ διαστήματα καὶ αντικειμενικότερες μετρήσεις στὸ μέλλον γιὰ τὴ διαπίστωση τῶν ὠφελειῶν σὲ σωματικὸ ἐπίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, οἱ ποιοτικὰ καταγεγραμμένες ἐμπειρίες τῶν ἀτόμων που ἐφαρμόζουν τὴ μέθοδο ὑποδηλώνουν ὀφέλη σὲ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις τῆς καθημερινότητὰς τούς. Πολλὰ ἄτομα ἀνέφεραν τὴν ἐργασιακὴ τοὺς κατάσταση ἤ ἀπόδοση, ἄλλοι κατάφεραν νὰ κάνουν στρατηγικὲς οἰκογενειακὲς ἤ διαπροσωπικὲς ἐπιλογὲς που δὲν ἦταν σὲ θέση νὰ κάνουν παλαιότερα (π.χ. ἕνα διαζύγιο ἤ ἕναν γάμο) κ.λπ. Ἡ δικὴ μας ἐντύπωση εἶναι ὅτι τὰ ἄτομα ἔμαθαν νὰ «"ἀκοῦν" » περισσότερο τὸν ἑαυτὸ τούς, νὰ ἐξελίσσονται ὡς ἄνθρωποι καὶ νοήμονα ὄντα καὶ κυρίως ἔμαθαν νὰ βάζουν ὑγιῆ ὅρια στὸν ἑαυτὸ τοὺς καὶ στοὺς ἄλλους. Ὁμάδες ὑγιῶν ἀνθρώπων αὐτὴ τὴν στιγμὴ συμμετέχουν μὲ πολὺ ἐνθουσιασμὸ καὶ σημαντικὰ ὀφέλη σὲ ἐρευνητικὰ παρεμβατικὰ προγράμματα, καθὼς καὶ ὁμάδες πληθυσμοῦ μὲ εἰδικὰ προβλήματα καὶ νοσήματα.

Mην βαδίζεις στις λεωφόρους αλλά στα μονοπάτια. Mην ακολουθείς τις γνώμες των πολλών, αλλά τις γνώμες των μορφωμένων. Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, υπήρξε

Η φιλοσοφία στην αρχαία Ελλάδα ξεκίνησε ως θεωρία. Ο φιλόσοφος τοποθετείται απέναντι στον κόσμο, τον παρατηρεί και τον ερμηνεύει.

http://gerasimos-politis.blogspot.com/2011/08/blog-post_14.html#.T9o06lLzpAA Τρέλα είναι απλά μια άλλη μορφή της συνείδησης » Φιλοσοφία » Πυθαγόρας και Αυτογνωσία Πυθαγόρας και Αυτογνωσία Γεράσιμος Πολίτης 2011-08-14T03:52:00+03:00 Πυθαγόρας ο πρώτος Διδάσκαλος της Αυτογνωσίας (580-500 π.Χ.) Ο μύστης αυτός επέβαλε πρακτικά στους μαθητές του την άσκηση της αυτογνωσίας. Κατά τον Ιάμβλιχο (του Γ' μ.Χ. αιώνα), οι μαθητές του ήσαν: Οι ακουστικοί (άκουγαν μόνο, δεν ρωτούσαν τίποτε, δεν έλεγαν τίποτε). Οι μαθηματικοί (η φιλοσόφηση γινόταν με αριθμούς, ως σύμβολα ερμηνευόμενα). Οι φυσικοί (ανώτερου βαθμού, εισάγονταν σε πληρέστερη γνώση της φύσης και των όντων) και Η τέταρτη τάξη: αυτοί που κατείχαν την ανώτατη... μύηση και γνώση. Ασκούντο σε μυστηριακές αρετές, πρώτα της σιγής (να σιωπούν) και της εχεμύθειας (να κρατούν απόλυτα μυστικά απ' τους άλλους ό,τι άκουγαν ή διδάσκονταν και μάθαιναν). Μ' αυτά κατόρθωναν τη θεληματική χρήση του Νου, ηρεμία, αταραξία, αυτόβουλη κατεύθυνση της σκέψης, όπου η ηθική και η λογική απαιτούν και όχι όπου το συναίσθημα (η συγκίνηση) και η τυχαία παρόρμηση απ' τους ερεθισμούς. Επιδίωκαν και την καταστολή των ορμών, των επιθυμιών, των ορέξεων και γενικά των παθών και όλων όσων αποτελούν εμπόδιο στην αυτογνωσία. Επέβαλλε έπειτα ο Πυθαγόρας στους μαθητές του να εφαρμόζουν στη ζωή τους τις αρετές: α) της ευσέβειας. "Θεόν τίμα, πρώτα και σέβου". β) της ευορκίας. "Σέβου όρκον" που θα πει συνέπεια και ακριβή τήρηση του όρκου που δόθηκε, αλλά και κάθε υπόσχεσης. γ) τιμή προς τους γονείς. "Τους γονείς τίμα". δ) της εγκράτειας. "Ειθίζεο, γαστρός μεν πρώτιστα και ύπνου, λαγνείας, θυμού...", δηλ. να συνηθίζεις να κυριαρχείς στις επιθυμίες πρώτα, πρώτα του φαγητού και του ποτού, του ύπνου, των αφροδισίων, της οργής (θυμού). Απόφευγε τις αισχρές πράξεις και με άλλους και μόνος. ε) της δικαιοσύνης. "Δικαιοσύνην ασκείν έργω τε λόγω τε". στ) να γνωρίζουν ότι πεπρωμένο είναι όλοι ανεξαιρέτως να πεθαίνουν. `Αρα να είναι πάντα έτοιμοι, αγνοί και ενάρετοι. "Γνώθι θανέειν, πέπρωται άπασι". ζ) της λιτότητας. "Υγείας της περί το σώμα χρη έχειν· αλλά μέτρον (το κανονικό ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο) ποτού, σίτου, γυμνασίων". `Αριστη συμβουλή και προτροπή. η) η ελευθερία, μεγάλο αγαθό· αρετή η διαφύλαξή της. "Μηδέ ανελεύθερον ίσθι· επί πάσι μέτρον άριστον". θ) δια της προσευχής κατάκτησε μεγάλες δυνάμεις. Αλλά αναλάμβανε με θάρρος το έργο αφού προσευχηθείς στο Θεό να σε βοηθήσει να τελειώσεις. "Αλλ' έρχου επ' έργον θεοίσιν επευξάμενος τελέσαι". ι) Δια της καθάρσεως του σώματος και της ψυχής σώζεται το Εγώ. ια) συνεχής επιδίωξη της φρόνησης. "Ηνίοχον γνώμιν στήσας καθύπερθεν αρίστην" δηλ. πάνω απ' όλα ας έχεις άριστο κυβερνήτη το νου. Το κορύφωμα όμως της πρακτικής εφαρμογής της αυτογνωσίας απ' τους Πυθαγόρειους κατορθωνόταν με τον αυτοέλεγχο κάθε βράδυ πριν τον ύπνο με τα πολυθρύλητα τρία ερωτήματα: Οι περίφημοι αυτοί στίχοι των "χρυσών επών" (στίχ. 40-45) έχουν ως εξής: "Μηδ' ύπνον μαλακοίσιν επ' όμμασι προσδέξασθαι. Πριν των ημερινών έργων λογίσασθαι έκαστον·΄Πη παρέβην; Τι δ' έρεξα; Τι μοι δέον ούκ ετελέσθη; Αρξάμενος δ' από πρώτου επέξιθι και μετέπειτα. Δεινά μεν εκπρήξας επιπλήσσεο· χρηστά δε τέρπου. Ταύτα πόνει· ταύτ' εκμελέτα· τούτων χρη εράν σε". Δηλ. κατά πιστή και κατά λέξη μετάφρασή μας: μη δεχθείς ποτέ στα μάτια σου τον ύπνο πριν εξετάσεις προσεκτικά ένα ένα τα έργα της ημέρας εκείνης ρωτώντας τον εαυτό σου: σε ποια έσφαλα; Τι καλό έκανα; Τι έπρεπε να κάνω και το παρέλειψα; Αφού αρχίσεις από το πρώτο έργο της ημέρας προχώρα μέχρι το τελευταίο. Έπειτα από τον έλεγχο να επιπλήττεις (καταδικάζεις) τον εαυτό σου για τις κακές πράξεις για δε τις καλές να ευχαριστιέσαι ολόψυχα. Μ' αυτά ασχολήσου, αυτά μελέτα με προσοχή, αυτά είναι ανάγκη να αγαπήσεις με ζήλο. Τα σχόλια περιττεύουν. Μόνο η περικοπή αυτή, απ' τη διδασκαλία των Πυθαγορείων αν παρέμενε, θα ήταν ικανή να δείξει το υπέροχο ηθικό της ύψος. Για όσους την εφάρμοσαν ή μπορούν να την εφαρμόσουν, ανοίγεται διάπλατα ο δρόμος προς την Αγιότητα. Κι όμως πέρασαν 2500 χρόνια και τη θαυμάσια αυτή μέθοδο, της ανύψωσης του Εγώ σε μεγαλειώδη θέση, με τον αυτοέλεγχο και την καθημερινή αυτοκριτική, δεν επιχείρησαν να εφαρμόσουν οι παιδαγωγοί στην εκπαίδευση των νέων. Δεν είναι παράδοξο. Η καθολίκευση της εκπαίδευσης μόλις απ' τις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε και στον 20ο επιβλήθηκε συστηματικότερα. Έπειτα κατά τους δυο αυτούς τελευταίους αιώνες οι επιστημονικές επιτυχίες των ερευνητών στις θετικές λεγόμενες επιστήμες θάμπωσαν τους συντάκτες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πίστεψαν στην παντοδυναμία της ετερογνωσίας και για την αυτογνωσία δεν έμεινε θέση... Να μια σημαντική και κεφαλαιώδης ατέλεια των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων όλων των βαθμίδων. Είναι ακατανόητο όσο και απαράδεκτο να αφιερώνονται τόσοι κόποι και μόχθοι και δαπάνες και αγωνίες και να δοκιμάζονται πικρίες και απογοητεύσεις για την ετερογνωσία και για την αυτογνωσία, αυτό τούτο το "νοούν", το εκλεκτό και το μεγάλο και το θείο Εγώ, να μη διατίθενται ούτε λίγα λεπτά της ώρας κάθε μέρα. Επιβάλλεται σήμερα, όταν ο άνθρωπος έχει τέτοιες καταπληκτικές επιτυχίες στην ετερογνωσία, να στραφεί και στην αυτογνωσία. Τι ωφελεί αν οι επιστήμονες πέτυχαν να "ζυγίσουν" τα άστρα και να υπολογίζουν το βάρος τους ή να μετρούν τον αριθμό των πρωτονίων και των ηλεκτρονίων των ατόμων της ύλης και με τη διαταραχή της αναλογίας της σύνθεσής τους να αποδεσμεύουν την γιγάντια ενέργεια που εκλύουν, αν δεν αποκαλύψουν και δεν αξιοποιήσουν και την μέσα στο Εγώ, εξ' ίσου αξιοθαύμαστη δυναμικότητα; Κάθε πνευματική ή ηθική κατάκτηση συντελείται με τον ανθρώπινο νου. Το Εγώ νοεί, επινοεί, θαυματουργεί στις αποκαλύψεις των νόμων της φύσης. Δεν θα αποκάλυπταν περισσότερα και ωφελιμότερα οι επιστήμονες ερευνητές, αν διέθεταν ισόρροπο χρόνο για τη μελέτη της φύσης του Εγώ του ανθρώπου και υπεδείκνυαν σε κάθε άνθρωπο την αυτοπροσπάθεια για αυτομελέτη και αυτοκαλλιέργεια των δυνατοτήτων του; "Εις εαυτόν συνελού..." (στον εαυτό σου συγκεντρώσου) παραγγέλει ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρίλιος, "ένδον βλέπε" (μέσα σου βλέπε) "ένδον η πηγή του αγαθού και αεί αναβλύειν δυναμένη εάν αεί σκάπτης". Ώστε, η πηγή του αγαθού (αυτού δηλ. που σώζει και ωφελεί) αναβλύζει μέσα απ' το Εγώ, αν όμως πάντοτε ανασκάπτεται (επίμονα προσπαθεί το ίδιο το Εγώ, δια του στοχασμού να αυτοαποκαλυφθεί) και αυτοκαλλιεργείται και αξιοποιεί τις ικανότητές του και αυτοδιερευνάται και καταστέλλει τις ορμές και τα πάθη του. Αν γίνεται συνεχώς αυτή η προσπάθεια, τότε και διαυγής σαν την πηγή του νερού, θα αναβλύζει από μέσα του και θα πλημμυρίζει το Είναι του από χαρά και ευτυχία. Το κλειδί, λοιπόν, της θύρας δια της οποίας διερχόμενος ο άνθρωπος κατευθύνεται στην ευδαιμονία είναι η αυτογνωσία. Με την αυτογνωσία φερόμαστε ταχύτερα και σταθερότερα στη γνώση και στη μάθηση, των οποίων την ακρότατη βαθμίδα κατέχει η απροσπέλαστη για τον άνθρωπο Σοφία. Φτάνουμε στη δυνατή γαλήνη και ηρεμία πνεύματος και ψυχής, προϋποθέσεων της ευτυχίας. Οδηγούμαστε με την ηθική διαβίωση, στην τελείωση και στην αγιότητα, τον μοναδικό αλλά και ύψιστο σκοπό της γήινης ύπαρξης του ανθρώπου. Πηγή: http://www.xrysalogia.gr του Αποστόλου Π. Φωτοπούλου Αναρτήθηκε από: Τρέλα είναι απλά μια άλλη μορφή της συνείδησης σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Πυθαγόρας – Λόγια από Χρυσάφι Ένας σπουδαίος φιλόσοφος, μαθηματικός, θρησκευτικός και πολιτικός Δάσκαλος μας κληροδότησε λόγια από χρυσάφι. Τα «Χρυσά...

Ο Πυθαγόρας είπε ότι ο άνθρωπος είναι ένας μικρόκοσμος, όχι επειδή αυτός, όπως και τα άλλα ζώα, ακόμη και το κατώτερο, αποτελείται από τα τέσσερα

Πυθαγόρας ο πρώτος Διδάσκαλος της Αυτογνωσίας (580-500 π.Χ.) Ο μύστης αυτός επέβαλε πρακτικά στους μαθητές του την άσκηση της αυτογνωσίας. Κατά τον Ιάμβλιχο (του Γ' μ.Χ. αιώνα), οι μαθητές του ήσαν: [arrow_list] Οι ακουστικοί (άκουγαν μόνο, δεν ρωτούσαν τίποτε,

Pythagoras of Samos (Ancient Greek: Πυθαγόρας ὁ Σάμιος, romanized: Pythagóras ho Sámios, lit. 'Pythagoras the Samian', or simply Πυθαγόρας; Πυθαγόρης in Ionian Greek; c. 570 – c. 495 BC) was an ancient Ionian Greek philosopher, polymath and the eponymous founder of Pythagoreanism. His political and religious teachings were well known in Magna Graecia and influenced the philosophies of Plato, Aristotle, and, through them, the West in general. Knowledge of his life is clouded by legend; modern scholars disagree regarding Pythagoras's education and influences, but they do agree that, around 530 BC, he travelled to Croton in southern Italy, where he founded a school in which initiates were sworn to secrecy and lived a communal, ascetic lifestyle. This lifestyle entailed a number of dietary prohibitions, traditionally said to have included aspects of vegetarianism. Book is in great condition considering age. Pages are clean. Cover and spine show signs of wear, but nothing too bad (see photos for reference). Overall solid copy. **I sell many more books like this. Do check out my page for more. -a.s.** -Hardcover -Free Shipping **All orders are packaged with extreme care & precision to prevent any damage during their journeys to their owners. Additionally, all products are FULLY insured.**

Το παρακάτω βίντεο μας δίνει κάποιες σημαντικές πληροφορίες για την Δημιουργία, όσον αφορά τον ρόλο του ΠΑΛΜΟΥ που μεταδίδεται στα κύτταρά μ...

Τι σχέση έχουν η γιόγκα ο στοχασμός και ο Πυθαγόρας. Η γιόγκα θεωρείται από τις καλύτερες μεθόδους σωματικής άσκησης.

Πληροφοριοδότης - Ειδήσεις από Βέροια, Νάουσα, Αλεξάνδρεια και όλη την Ημαθία - Οδηγός Αγοράς Ημαθίας

Πρώτο Μέρος by kostastz 3.4. Το δόγμα της μετεμψύχωσης Ο Πυθαγόρας υπήρξε θρησκευτικός ηγέτης και εισηγητής ενός νέου τρόπου ζωής. Το συμπέρασμα αυτό εξάγεται με βεβαιότητα από τις διαθέσιμες μαρτυρίες. Αγνοούμε ωστόσο το ακριβές περιεχόμενο της θεωρητικής του διδασκαλίας. Αν κρίνουμε από τους μεταγενέστερους Πυθαγορείους, της κλασικής και της ελληνιστικής εποχής, δύο είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πυθαγόρειας σχολής. Η πεποίθηση ότι οι αριθμοί είναι αρχές των όντων. Και το δόγμα της μετεμψύχωσης – η πίστη δηλαδή ότι η ψυχή είναι αθάνατη και ότι μπορεί να μεταβαίνει μετά τον θάνατο του σώματος σε άλλα ζωικά είδη. Οι δύο αυτές αντιλήψεις συνυπήρχαν στην πυθαγόρεια παράδοση, δεν θα πρέπει όμως να είχαν πάντοτε την ίδια βαρύτητα, όπως δείχνει η διαίρεση των Πυθαγορείων της κλασικής εποχής σε «μαθηματικούς» και σε «ακουσματικούς». Στους «μαθηματικούς» πρωτεύον ήταν το ενδιαφέρον για τη γεωμετρία, την αστρονομία και τη θεωρία της μουσικής, ενώ «ακουσματικοί»χαρακτηρίζονταν όσοι ήταν προσανατολισμένοι προς τον θρησκευτικό και μυστικιστικό πυρήνα του πυθαγορισμού. Ποια όμως ήταν η συμβολή του ίδιου του Πυθαγόρα στη διαμόρφωση αυτών των ιδεών; «Λένε ότι όταν κάποτε είδε να βασανίζουν ένα σκυλάκι, το συμπόνεσε και είπε: «Σταμάτα, μην το χτυπάς, γιατί είναι η ψυχή κάποιου φίλου· την αναγνώρισα όταν άκουσα τη φωνή του.»» Η ειρωνεία είναι έκδηλη στους στίχους αυτούς του Ξενοφάνη, όπου για πρώτη φορά στην αρχαία γραμματεία μνημονεύεται ο Πυθαγόρας. Για να γίνει όμως αντιληπτή η ειρωνεία στο κοινό του Ξενοφάνη, θα πρέπει να ήταν ήδη γνωστό ότι ο Πυθαγόρας πίστευε στη μετεμψύχωση. Η πεποίθηση ότι ο Πυθαγόρας κήρυσσε το δόγμα της μετεμψύχωσης, και μάλιστα ότι ήταν ο εισηγητής του στον ελληνικό χώρο, είναι κοινός τόπος στους αρχαίους συγγραφείς. Ο Ηρόδοτος (Ιστορίαι 2.123) θεωρεί ότι αυτή η δοξασία έχει αιγυπτιακή καταγωγή, αφού, κατά τα λεγόμενά του, οι Αιγύπτιοι είναι οι πρώτοι που υποστήριξαν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη και ότι συμπληρώνει έναν κύκλο διαδοχικών μετενσαρκώσεων σε άλλα ζωικά είδη, που διαρκεί 3.000 χρόνια, πριν επιστρέψει σε ένα νέο ανθρώπινο σώμα. Ο Πυθαγόρας, που είχε ιδιαίτερες σχέσεις με τους ανατολικούς πολιτισμούς, έφερε αυτή τη δοξασία στην Ελλάδα. Γύρω από τη μέριμνα για τη μεταθανάτια μοίρα της ανθρώπινης ψυχής οργανώθηκαν από τα τέλη του 6ου αιώνα ποικίλα θρησκευτικά κινήματα, σημαντικότερο από τα οποία αναδείχθηκε το κίνημα των Πυθαγορείων. Η ιδέα της μετεμψύχωσης είναι όντως νέα στην Ελλάδα, και το πιο λογικό είναι να υποθέσουμε ότι δεν την επινόησε ο Πυθαγόρας αλλά ότι την εισήγαγε από κάπου αλλού. Για τους αρχαίους Έλληνες η πηγή όλων των σεβαστών πνευματικών δανείων ήταν η Αίγυπτος. Στην αιγυπτιακή ωστόσο θρησκεία δεν πιστοποιείται το δόγμα της μετεμψύχωσης. Κατά μία εκδοχή η δοξασία αυτή έφτασε στην Ελλάδα από τη Σκυθία διαμέσου των ελληνικών αποικιών του Εύξεινου Πόντου. Ο Πυθαγόρας, κατά την εκδοχή αυτή, είναι κάτι αντίστοιχο με τους «Σαμάνες» της βορειοανατολικής Ευρώπης. Οι Σαμάνες είναι σεβάσμιες μορφές ανθρώπων οι οποίοι, μετά από σκληρή εξάσκηση και νηστεία, έχουν αποκτήσει θεϊκές δυνάμεις και είναι σε θέση ακόμη και στη διάρκεια της ζωής τους να αποδεσμεύσουν τον θεϊκό εαυτό τους από το σώμα τους. Κατά μία άλλη εκδοχή, οι Έλληνες γνώρισαν το δόγμα της μετεμψύχωσης από τους Ινδούς, με τους οποίους βρίσκονταν σε έμμεση επαφή από τους εμπορικούς δρόμους της Περσίας. Όπως και να έχουν τα πράγματα, το σημαντικό για μας δεν είναι η καταγωγή της πίστης στη μετεμψύχωση αλλά το γεγονός ότι ο Πυθαγόρας κατάφερε με επίκεντρο την πίστη αυτή να δημιουργήσει ένα νέο πνευματικό κίνημα στην Ελλάδα. Όποιος πιστεύει στη μετεμψύχωση θεωρεί ότι η ζωή συνεχίζεται και μετά τον θάνατο του σώματος. Βεβαίως η πίστη σε κάποια μορφή μεταθανάτιας ζωής αποτελεί κοινό κτήμα των ανθρώπων από πολύ παλιά, όπως μαρτυρούν τα ταφικά έθιμα πολλών γνωστών πολιτισμών. Στα ομηρικά έπη μάλιστα έχουμε περιγραφές του Άδη, όπου οι ψυχές των νεκρών παρουσιάζονται ως σκιές ή φαντάσματα που έχουν αποδεσμευθεί από το σώμα τους. Το δόγμα της μετεμψύχωσης προϋποθέτει ακόμη τη μεταθανάτια τιμωρία ή ανταμοιβή: ο κύκλος των διαδοχικών μετενσαρκώσεων δεν μπορεί να είναι τυχαίος, αλλά θα πρέπει να εξαρτάται από τον τρόπο που έζησε κανείς τη ζωή του. Και η δοξασία αυτή θα πρέπει να προϋπήρχε στον ελληνικό χώρο, αφού τα Ελευσίνια μυστήρια προετοίμαζαν τους πιστούς για μια καλύτερη ζωή στον Άδη ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ. Απέκτησε όμως πολύ μεγαλύτερη διάδοση κατά τον 5ο αιώνα, και είναι λογικό να υποθέσουμε ότι το πυθαγόρειο ρεύμα έπαιξε κάποιο ρόλο σε αυτό. Ο πιστός ωστόσο που συμμετέχει στα Ελευσίνια μυστήρια ή σε παρόμοιες τελετές εκτελεί απλώς ένα θρησκευτικό καθήκον, χωρίς να εξαρτά τη σωτηρία του από μια ριζική αλλαγή της ζωής του. Για τον Πυθαγόρειο αντιθέτως η προσχώρηση σε έναν νέο ασκητικό τρόπο ζωής είναι ο μοναδικός δρόμος για να ξεκινήσει ευνοϊκά ο κύκλος των μετενσαρκώσεων της ψυχής του. Με την πρακτική του επιδιώκει την καταπόνηση του σώματος και τον εξαγνισμό της ψυχής του. Επομένως, η ανθρώπινη ψυχή θεωρείται κάτι το εντελώς διαφορετικό από το σώμα, είναι μια οντότητα αθάνατη και αυθύπαρκτη που μπορεί να ζήσει και μέσα σε διαφορετικά σώματα. Εδώ εντοπίζεται η θεωρητική επανάσταση του Πυθαγόρα. Για τον άνθρωπο της αρχαϊκής εποχής η ψυχή και το σώμα αποτελούσαν ενότητα. Ακόμη και όταν με τη λυρική ποίηση διευρύνθηκε το φάσμα των ψυχικών διεργασιών και αναδείχθηκε η προσωπικότητα του ατόμου, η ψυχή εξακολουθούσε να βρίσκεται σε απόλυτη ισορροπία με το σώμα. Η διδασκαλία όμως του Πυθαγόρα διέρρηξε αυτή την ενότητα. Η ψυχή αυτονομείται, και η καλλιέργειά της γίνεται το πρωταρχικό καθήκον στις κοινότητες των Πυθαγορείων. Με τη σιωπή, τη νηστεία, το αυστηρό τελετουργικό, την ομαδική ζωή, τη μίμηση του «θείου ανδρός», με πρακτικές δηλαδή κατά βάση θρησκευτικές, οι μαθητές του Πυθαγόρα προσδοκούσαν τη σωτηρία της ψυχής τους. Και η πυθαγόρεια φιλοσοφία; Αν η διδασκαλία του Πυθαγόρα περιορίζεται στην προετοιμασία της ψυχής για τις μεταθανάτιες μετενσαρκώσεις της, γιατί θεωρούμε τον Πυθαγόρα φιλόσοφο και δεν τον αντιμετωπίζουμε απλώς ως θρησκευτικό μεταρρυθμιστή; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό θα πρέπει να εξετάσουμε την πυθαγόρεια αντίληψη για τους αριθμούς. 3.5. Μυστικισμός και μαθηματικά Στην εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη η θέση των Πυθαγορείων στην πνευματική σκηνή της Ελλάδας είναι πλήρως κατοχυρωμένη. Οι πιο σημαντικές επιτεύξεις στα μαθηματικά και την αστρονομία προέρχονται από τον κύκλο των Πυθαγορείων: το λεγόμενο πυθαγόρειο θεώρημα, η ανακάλυψη των ασύμμετρων μεγεθών, η σφαιρικότητα του σύμπαντος, η κίνηση της Γης. Η θεωρία της μουσικής, προνομιακό πεδίο μελέτης των Πυθαγορείων, έχει αναδειχθεί σε αυτόνομο μαθηματικό κλάδο. Αλλά και στη φιλοσοφία όλοι αναγνωρίζουν την ιδιαιτερότητα της πυθαγόρειας παράδοσης, χαρακτηριστικό γνώρισμα της οποίας είναι η πρωταρχική σημασία των αριθμών. Μιλώντας συλλογικά για τους «λεγόμενους Πυθαγορείους», ο Αριστοτέλης αναγνωρίζει τη συμβολή τους στη φιλοσοφική σκέψη και θεωρεί ότι «η συστηματική ενασχόλησή τους με τα μαθηματικά τούς οδήγησε στην πεποίθηση ότι οι αρχές των μαθηματικών είναι και αρχές όλων των όντων» (Μετά τα φυσικά Α5 985b24-26). Βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας των Πυθαγορείων είναι η σύλληψη όλου του σύμπαντος ως «αρμονίας και αριθμού», μια σύλληψη που, κατά τον Αριστοτέλη, προήλθε από την ανακάλυψή τους ότι «οι ιδιότητες και οι αναλογίες των μουσικών αρμονιών ανάγονται στους αριθμούς» (Μετά τα φυσικά Α5 985b32-986a4). Όσο για τον Πλάτωνα, κοινή είναι η πεποίθηση ότι είναι βαθύτατα επηρεασμένος από την πυθαγόρεια κοσμοθεωρία: υιοθετεί την αθανασία της ψυχής και τη μετεμψύχωση, ταυτίζει τη μέθοδο της φιλοσοφίας με τη μέθοδο των μαθηματικών, προβάλλει τη γεωμετρική δομή του σύμπαντος και ιδρύει τη δική του σχολή (την πλατωνική Ακαδημία) στα πρότυπα της οργάνωσης των Πυθαγορείων. Εκατό χρόνια λοιπόν μετά τον Πυθαγόρα, η σχολή που αυτός ίδρυσε ως θρησκευτική αδελφότητα έχει στραφεί προς τη μαθηματική φιλοσοφία και έχει σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη των βασικότερων κλάδων της ελληνικής επιστήμης. Δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι στην πορεία της εξέλιξής τους οι πυθαγόρειες κοινότητες αποκαθήλωσαν την ιερή εικόνα του πνευματικού τους πατέρα ή ότι εγκατέλειψαν τα δόγματά του· εξακολουθούσαν να υπερασπίζονται τον ομαδικό τρόπο ζωής, φρόντιζαν για τον εξαγνισμό της ψυχής τους, διατηρούσαν τις πολιτικές τους βλέψεις. Πώς μπόρεσαν όμως οι Πυθαγόρειοι να συνδυάσουν δημιουργικά τη βαθιά θρησκευτικότητα με τη μαθηματική επιστήμη; Για τον σύγχρονο άνθρωπο αυτός ο συνδυασμός είναι αδιανόητος – η επιστήμη τοποθετείται στους αντίποδες της θρησκείας και του μυστικισμού. Αν παρακολουθήσουμε ωστόσο τη μακρά ιστορία της ανθρώπινης σκέψης, θα διαπιστώσουμε ότι αυτή η αντίληψη δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Ειδικότερα τα μαθηματικά είχαν πάντοτε ιδιαίτερη αίγλη στους μυστικιστικούς κύκλους. Το οικοδόμημα της μαθηματικής σκέψης είναι προϊόν της μεγαλύτερης δυνατής αφαίρεσης. Το χαρακτηρίζει η αυστηρότητα, η εσωτερική συνέπεια, η πληρότητα, όλα εκείνα δηλαδή τα στοιχεία που απουσιάζουν από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Αν σκεφτεί μάλιστα κανείς ότι τα μαθηματικά αναπτύχθηκαν αρκετά νωρίς στην Ελλάδα, καταλαβαίνει γιατί αποτέλεσαν το υπόδειγμα της τελειότητας σε έναν κόσμο που έμοιαζε ακόμη χαοτικός και ανεξερεύνητος. Όποιος αντιμετωπίζει με καχυποψία την καθημερινή ανθρώπινη εμπειρία και αναζητεί κάπου αλλού ένα σύμπαν σταθερότητας και αρμονίας (στην τελετουργική μέθεξη, στον εξαγνισμό της ψυχής του ή στις αμετάβλητες φιλοσοφικές έννοιες) είναι φυσικό να γοητεύεται από τη μαθηματική σκέψη. Μπορούμε να διακρίνουμε στο εσωτερικό της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας μια ισχυρή παράδοση που αξιοποιεί τη συγγένεια μαθηματικών και φιλοσοφίας. Η τάση αυτή ξεκινά από τον Αναξίμανδρο, περνά από τους Πυθαγορείους και τον Παρμενίδη και καταλήγει στον Πλάτωνα και τις ποικίλες μορφές του πλατωνισμού. Τώρα ίσως αντιλαμβανόμαστε γιατί ο συνδυασμός μαθηματικής επιστήμης και μυστικισμού, που χαρακτηρίζει την πυθαγόρεια φιλοσοφία, δεν είναι τόσο παράλογος. 3.6. Οι αριθμοί ως αρχές των όντων Το Αστρονομικό Σύστημα του Φιλόλαου Όλα τα πράγματα που γνωρίζουμε έχουν αριθμό· γιατί χωρίς τον αριθμό δεν είναι δυνατόν ούτε να σκεφτούμε ούτε να γνωρίσουμε τίποτε. Φιλόλαος, απόσπ. 4 Η φύση συναρμόστηκε σε κοσμική τάξη από τα άπειρα και τα πεπερασμένα· και όλος ο κόσμος και όσα υπάρχουν μέσα σ᾽ αυτόν. Φιλόλαος, απόσπ. 1 Τα παλαιότερα κείμενα που διαθέτουμε από την πυθαγόρεια παράδοση προέρχονται από τον Φιλόλαο, έναν σύγχρονο του Σωκράτη. Στα αποσπάσματα του Φιλόλαου τονίζεται η πρωταρχική σημασία του αριθμού, ο οποίος ανάγεται σε αρχή κατανόησης των πάντων. Αν τα υπάρχοντα πράγματα δεν είχαν αριθμητική δομή, δεν θα μπορούσαμε να τα γνωρίσουμε. Το ίδιο ισχύει και για όλο το σύμπαν, για την ίδια τη φύση. Το σύμπαν παράγεται από το πέρας και το άπειρο, τα οποία αποτελούν τα συστατικά στοιχεία των αριθμών. Η αρμονική τάξη της φύσης επιτρέπει την ουσιαστική της κατανόηση. Στα κείμενα αυτά διακρίνεται η συμφιλίωση της πυθαγόρειας φιλοσοφίας με τη φυσιοκρατική παράδοση των ιώνων Προσωκρατικών. Έννοιες όπως «φύση», «κόσμος», «άπειρο» ανήκουν στο οπλοστάσιο της προσωκρατικής σκέψης. Το νέο στοιχείο είναι η σύνδεση της κοσμικής τάξης με τους αριθμούς και τη μουσική αρμονία. Οι αριθμοί καθορίζουν τις συμφωνίες των τόνων που παράγουν το αρμονικό μουσικό αποτέλεσμα. Οι αριθμοί βρίσκονται πίσω από τις αρμονικές κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, από τη δεδομένη τάξη του σύμπαντος. Άρα στην πυθαγόρεια φιλοσοφία τα μαθηματικά, η μουσική και η αστρονομία συνδέονται στενά μεταξύ τους, αποτελούν «αδελφές επιστήμες», αφού σε όλες κυριαρχεί ο αριθμός (Πλάτων,Πολιτεία 530d). Η μουσική θεωρία των Πυθαγορείων θεμελιώθηκε στην ανακάλυψη ότι βασικές μουσικές «αναλογίες», οι συμφωνίες δηλαδή των ήχων που παράγουν αρμονικό αποτέλεσμα, έχουν μορφή απλών αριθμητικών σχέσεων: 2/1 (η «οκτάβα»), 3/2 (η «πέμπτη»), 4/3 (η «τετάρτη»). Στις σχέσεις επομένως ανάμεσα στους τέσσερις πρώτους αριθμούς κρύβεται το μυστικό της μουσικής αρμονίας. Το άθροισμα των τεσσάρων αυτών αριθμών (1+2+3+4) δίνει τον αριθμό 10, τον οποίο οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν τέλειο αριθμό – στο λεξιλόγιό τους ονομαζόταν και«τετρακτύς». Ο τέλειος αριθμός 10 εμφανίζεται και στην αστρονομία των Πυθαγορείων. Σύμφωνα με μια ιδιότυπη αστρονομική σύλληψη, που ανάγεται στον Φιλόλαο, η Γη δεν είναι ακίνητη αλλά περιφέρεται γύρω από το κεντρικό πυρ (την «ἑστία») που καταλαμβάνει το κέντρο του κλειστού σφαιρικού σύμπαντος. Γύρω από το κεντρικό πυρ κινούνται επίσης κυκλικά ο Ήλιος, οι υπόλοιποι γνωστοί πλανήτες και η σφαίρα των απλανών αστέρων. Έτσι όμως τα ουράνια σώματα ήταν εννέα – η Γη, ο Ήλιος, η Σελήνη, οι πέντε πλανήτες και οι απλανείς. Όπως λοιπόν μας εξηγεί ο Αριστοτέλης, οι Πυθαγόρειοι πρόσθεσαν άλλον έναν πλανήτη, έτσι ώστε ο αριθμός των ουρανίων σωμάτων να φτάσει στον τέλειο αριθμό 10 (Μετά τα φυσικά Α5 986a3). Τον πρόσθετο πλανήτη τον ονόμασαν Ἀντίχθονα, δηλαδή αντι-Γη, γιατί βρίσκεται πάντοτε στους αντίποδες της Γης και δεν είναι ορατός από το κατοικημένο τμήμα της Γης (βλ. σχήμα). Το ευφάνταστο αυτό αστρονομικό μοντέλο δεν είχε πρακτική χρησιμότητα, αφού δεν μπορούσε να εξηγήσει τα γνωστά αστρονομικά φαινόμενα. Φαίνεται όμως ότι τον Φιλόλαο και τους Πυθαγορείους δεν τους απασχολούσε η επίλυση των αστρονομικών προβλημάτων και η πρακτική εφαρμογή. Αυτό που ήθελαν ήταν να δώσουν απλώς μια εικόνα της τάξης και της αρμονίας του ουρανού. Στη δική τους περιγραφή ο ουρανός παρουσίαζε στοιχεία τελειότητας: ήταν κλειστός, δηλαδή είχε όρια, είχε πέρας· είχε το τελειότερο σχήμα, το σφαιρικό· η κίνησή του ήταν η κυκλική. Το κυριότερο όμως ήταν ότι ο ουρανός εμπεριείχε δέκα ουράνια σώματα, ενσωμάτωνε επομένως τις βασικές αριθμητικές αναλογίες, γινόταν «αρμονία και αριθμός». Από εδώ πρέπει να προέκυψε και η διαδεδομένη πεποίθηση ότι υπάρχει η «αρμονία των σφαιρών», μια ουράνια δηλαδή μουσική, την οποία μπορούν να ακούσουν μόνο οι μυημένοι στον ενδότερο κύκλο της πυθαγόρειας αδελφότητας. Είναι σίγουρο ότι ο ίδιος ο Πυθαγόρας δεν δίδαξε αυτές τις προωθημένες αντιλήψεις. Και μόνο το γεγονός ότι στην εποχή του Πυθαγόρα οι πλανήτες ήταν άγνωστοι στην Ελλάδα αρκεί για να μας πείσει. Είναι όμως εξίσου απίθανο να μην υπήρχε στην αυθεντική διδασκαλία του Πυθαγόρα τίποτε σχετικό με αυτές τις αντιλήψεις. Δεν μπορεί η θρησκευτική και μυστικιστική αδελφότητα των πρώτων Πυθαγορείων να μεταμορφώθηκε ξαφνικά και χωρίς αιτία σε κοινότητα μαθηματικών και αστρονόμων. Θα πρέπει να υπήρχε κάποιο ερέθισμα, κάποια αρχική ώθηση που έφερε αυτές τις εξελίξεις. Ένα ανέκδοτο για τον Πυθαγόρα, από μεταγενέστερη και όχι ιδιαίτερα αξιόπιστη πηγή (Ιάμβλιχος, Περί του πυθαγορείου βίου 115 κ.ε.), ίσως μας δίνει το κλειδί της σωστής απάντησης. Λέγεται λοιπόν ότι κάποτε ο Πυθαγόρας περπατούσε έξω από ένα σιδεράδικο και άκουσε τους ήχους που έβγαιναν από τα χτυπήματα του σφυριού στο αμόνι. Κάποιοι ήχοι παρήγαγαν αρμονικούς συνδυασμούς, που του θύμιζαν γνωστά μουσικά μοτίβα, και κάποιοι όχι. Μπήκε στο σιδεράδικο και παρατήρησε ότι οι συνδυασμοί των ήχων είχαν σχέση με τα μήκη των ράβδων του σιδήρου που σφυρηλατούσε ο σιδεράς. Μάλιστα κατάλαβε ότι οι βασικές συμφωνίες των ήχων παράγονταν όταν τα σίδερα είχαν μήκη ανάλογα με τις απλές αριθμητικές σχέσεις 2/1, 3/2, 4/3. Έτσι έφτασε στην ανακάλυψη ότι η μουσική έχει άμεση σχέση με τους αριθμούς. Το ανέκδοτο αυτό δεν αποκλείεται να είναι κατασκευασμένο, μας δίνει όμως μια δυνατή εξήγηση για την ανάδειξη της σημασίας των αριθμών στην πυθαγόρεια φιλοσοφία. Ο Πυθαγόρας μπορεί όντως να έδωσε τη σωστή εξήγηση σε ένα εμπειρικό γεγονός με το οποίο όλοι οι οργανοπαίκτες της εποχής του ήταν εξοικειωμένοι. Το μήκος των χορδών της άρπας μειώνεται και αυξάνεται ανάλογα με το σημείο που θα τοποθετήσει ο μουσικός το χέρι του παίζοντας την κάθε συγχορδία. Η ανακάλυψη τώρα της σχέσης μουσικής και αριθμών είναι σημαντικό ερέθισμα για να σκεφτεί κανείς για τον γενικό ρόλο των αριθμών στον κόσμο. Από την οδό αυτή ένα πνεύμα επιρρεπές στην αφαίρεση αλλά και στον μυστικισμό μπορεί να φτάσει στη σύλληψη όλου του κόσμου ως «αρμονίας και αριθμού». Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι των Β. Κάλφα και Γ. Ζωγραφίδη Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας & Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών theancientwebgreece Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ

Το ναι και το όχι είναι οι πιο μικρές λέξεις. Χρειάζεται όμως να σκεφτείς πολύ πριν τις προφερεις - Πυθαγόρας

Για πρώτη φορά αναφέρεται σε κείμενο του 5ου π.Χ. αιώνα, και χρησιμοποιείται από τους Έλληνες έως και σήμερα, 2.500 χρόνια μετά, όταν λένε…

Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε στη Σάμο περίπου το 580 π.Χ. Ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς και φιλοσόφους της Αρχαιότητας. Όλη σχεδόν τη ζωή του τη διέθεσε στην έρευνα των αριθμών προσπαθώντας εκτός από την ανάπτυξη της μαθηματικής...

Ο Πυθαγόρας, ο μεγαλύτερος Έλλην φιλόσοφος, μύστης και πανεπιστήμων της ιστορικής αρχαιότητος, αλλά και της παγκοσμίου διανοήσεως, εγεννήθη ...

Ο Πυθαγόρας κρατάει σημειώσεις… Το πρόσωπο και η διδασκαλία του Πυθαγόρα είναι θέματα μάλλον σκοτεινά. Από το έργο του τίποτε δεν σώθηκε, οι αρχαίες, βιογραφικές κυρίως ειδήσεις (από το Διογένη το Λαέρτιο, τον Ιάμβλιχο, τον Πορφύριο), είναι γεμάτες ανεκδοτολογικά στοιχεία. Οι παλαιότερες μαρτυρίες για το πρόσωπο του Πυθαγόρα προέρχονται από τον Ηράκλειτο (“ο Πυθαγόρας, ο γιος του Μνησάρχου, άσκησε την έρευνα περισσότερο από όλους τους ανθρώπους και, διαλέγοντας αυτές τις ιδιότητες, οικειοποιήθηκε τη σοφία, την ΐ πολυμάθεια και τη δολιοτεχνία”), τον Ηρόδοτο (“…ο Ζάλμοξης είχε συναναστραφεί με Έλληνες και ανάμεσα τους με τον Πυθαγόρα, που δεν ήταν κατώτερος από τους σοφούς…”), αλλά και από τον Εμπεδοκλή, τον Ίωνα τον Χίο και τον Ξενοφάνη. O Αριστοτέλης κάνει λόγο για Πυθαγόρειους. Πρόκειται για τους μαθητές ή για μεταγενέστερους οπαδούς του Πυθαγόρα. Ελάχιστα αποσπάσματα τους σώθηκαν από το Φιλόλαο, ο οποίος ήταν σύγχρονος του Σωκράτη, και από τον Αρχύτα, που ήταν σύγχρονος του Πλάτωνα. Στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. ιδρύεται στον Κρότωνα, στην κάτω Ιταλία στην Μεγάλη Ελλάδα , η πρώτη σχολή φιλοσοφίας του κλασικού κόσμου, το Ομακοείο. Είναι μια προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στον κόσμο των μυστηρίων και στον κόσμο των ανθρώπων. Αποτελεί την αρχή μιας πλειάδας σχολών φιλοσοφίας που θα δημιουργηθούν αργότερα στην Ελλάδα και στην Ρώμη. Δημιουργός της είναι ο Πυθαγόρας από την Σάμο. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε στην Σάμο, ανάμεσα στο 592 και το 572 π.Χ. Από μικρός εμφάνισε ιδιαίτερα χαρίσματα που θα προκαλέσουν αργότερα την δημιουργία ενός θρύλου που τον θέλει γιο του Απόλλωνα. Το ίδιο το όνομά του σημαίνει «αυτός που αναγγέλθηκε από την Πυθία». Παίρνει μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες και στέφεται ολυμπιονίκης στην πάλη. Ταξιδεύει στην Αίγυπτο και μυείτε (μαθαίνει) στα μυστήρια της Μέμφιδος και της Ηλιούπολης. Μετά στην Χαλδαία όπου ανταλλάσσει απόψεις για την αστρονομία μιας και οι Χαλδαίοι ασχολούνται αρκετά με την αστρονομία . Τέλος φαίνεται ότι ήλθε σε επαφή με τους δρυΐδες στη Γαλατία. Επιστρέφει στην Σάμο και ιδρύει μια σχολή καταφέρνοντας να κάνει πάνω από 3000 μαθητές. Η αίγλη του προκαλεί τις αντιδράσεις της εξουσίας της Σάμου και έτσι αναγκάζεται να φύγει, όπου μετά από ένα αρκετά μακρύ ταξίδι φτάνει στον Κρότωνα και ιδρύει την πασίγνωστη σχολή του γύρο στο 520 π.Χ. Σε όλη του την ζωή φρόντισε να είναι παράδειγμα για τους άλλους ανθρώπους, κάτι που αποτελεί την βάση του τρόπου διδασκαλίας του. “Η σχολή της Αθήνας”. Raffaello (1510-1411)Βατικανό Η διδασκαλία του Πυθαγόρα Η διδασκαλία του είναι μια «φόρμουλα» που θα οδηγήσει τον άνθρωπο στο να κατανοήσει τους νόμους της φύσης και να βελτιώσει και να αναπτύξει τις ικανότητές του. Η αρχή αυτής της «φόρμουλας» είναι τα Μαθηματικά. Όχι όμως με την σημερινή αντιμετώπιση αλλά με μία θεώρηση που μπορεί να μας οδηγήσει στην πρώτη αιτία των πραγμάτων. Οι αριθμοί είναι Θεοί θα πει αργότερα ο Πλάτωνας, που για πολλούς είναι ο τελευταίος μεγάλος πυθαγόρειος, παρόλο που δεν γνώρισε ποτέ τον Πυθαγόρα. Από τους αριθμούς είναι που αρχίζει το στάδιο της εκδήλωσης του κόσμου. Ο Πυθαγόρας εκφράζει την δημιουργία του κόσμου ως εξής: Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Τα μαθηματικά είναι το σημείο όπου συναντιούνται και εναρμονίζονται η θρησκεία, η επιστήμη και η τέχνη. Γι’ αυτό η διδασκαλία του μπορεί να είναι ολιστική και να περιλάβει αρμονικά, την θρησκευτική αντίληψη, την επιστημονική έρευνα και το πείραμα. Και όλα αυτά διαποτισμένα από ένα σύνολο ηθικών κανόνων που και αυτοί σχετίζονται με μαθηματικά κλειδιά και αριθμούς. Τα μαθηματικά σύμβολα έχουν μεγάλη σημασία για την Πυθαγορική διδασκαλία γιατί μέσα από αυτά κατάφερναν να «στερεώσουν» στον εκφρασμένο κόσμο οτιδήποτε είχαν καταφέρει να κατακτήσουν. Δηλαδή μπορούσαν να γράψουν, χρησιμοποιώντας τα μαθηματικά σύμβολα μία ψυχολογική κατάσταση ή μια έκφραση ομορφιάς. Όπως για παράδειγμα το αριθμός Φ (Φ = 1.62…) που είναι η έκφραση του κανόνα της ομορφιάς της φύσης. Ο Πυθαγόρας είναι ο ιδρυτής της μουσικής επιστήμης, ο εφευρέτης των συμβόλων που σχετίζονται με τις νότες και τα μουσικά σύμβολα. Το μαθηματικά μέρος αυτής της επιστήμης ονομαζόταν «Αρμονική». Είναι ο πρώτος που μιλάει για την σφαιρικότητα της γης και ότι αυτή αποτελεί μέρος ενός συνόλου ομόκεντρων σφαιρών όπου οι αποστάσεις μεταξύ τους ρυθμίζονται με μουσικά διαστήματα. Είναι η αρμονία των σφαιρών. Η Πυθαγορική εκπαίδευση. Παρόλο που το Ομακοείο λειτουργούσε με κοινοβιακό τρόπο υπήρχαν παράλληλα και δραστηριότητες που απευθύνονταν στο πλατύ κοινό. Αυτές ήταν κυρίως, δημόσιες ακροάσεις, πάνω σε ερωτήματα της καθημερινότητας και σε φιλοσοφικές λύσεις τους. Πόλοι ήταν αυτοί που απλά παρακολουθούσαν χωρίς να επιθυμούν την εφαρμογή των λύσεων στην πράξη. Άλλοι πάλι εμβάθυναν προχωρώντας στην είσοδό τους στην κοινότητα και γίνονταν μαθητές. Για να γίνει δεκτός μαθητής κάποιος, έπρεπε να περάσει δοκιμασίες, κυρίως ψυχολογικού τύπου. Σκοπός των δοκιμασιών ήταν να μπορέσει να ενεργοποιήσει, την Διάνοια και Ηθική ικανότητα.Την Διάνοια ώστε να μπορέσει να έχει δική του γνώμη. Και την Ηθική ικανότητα για να θέση αυτή την Διάνοια στο κοινό καλό, ελέγχοντας τις εγωιστικές τάσεις. Ακόμα στόχος ήταν να σφυρηλατηθεί ο χαρακτήρας του ανθρώπου και να αναπτύξει την ανδρεία, την δύναμη, την ηρεμία και τον αυτοέλεγχο. Για παράδειγμα, τον έβαζαν για λίγες ημέρες μόνο του, σ’ ένα δωμάτιο, με λίγο φαγητό και λίγο νερό. Ακόμα του έδιναν μια πινακίδα με κάποιο γεωμετρικό σύμβολο χαραγμένο επάνω της. Αφού διαλογιζόταν τον έφερναν στο αμφιθέατρο, όπου μπροστά σε πολλούς παλιότερους μαθητές, θα έπρεπε να παρουσιάσει τι κατάλαβε. Κατά την διάρκεια της παρουσίασης το ακροατήριο τον αποδοκίμαζε με διάφορους τρόπους. Με αυτή την δοκιμασία ο υποψήφιος μπορούσε να ελέγξει το ελάττωμα της ΥΠΕΡΟΨΊΑΣ. Στα πλαίσια των μελών υπήρχαν τρεις βαθμοί. Ο Νεόφυτος, ο Ακουσματικός και ο Μαθηματικός. Στον βαθμό του Νεόφυτου οι δοκιμασίες ήταν λεπτότερες και κυρίως πάνω στην φαντασία του. Αποσκοπούσαν στο να αναπτυχθεί η δημιουργική φαντασία απομονώνοντας και περιορίζοντας την φαντασιοπληξία. Η δημιουργική φαντασία διαφέρει από την φαντασιοπληξία στο ότι είναι ελεγχόμενη, έχει στόχο και δίνει πρακτικά αποτελέσματα. Αντίθετα η δεύτερη μας παρασύρει σε ουτοπικούς συνειρμούς που είναι εντελώς ανεφάρμοστοι.Το επίπεδο αυτό ολοκληρωνόταν όταν ο μαθητής κατάφερνε να «στερεώσει τις συγκινήσεις και τα συναισθήματα του». Όταν μπορούσε να τα ελέγξει και να τα κατευθύνει. Αφού είχε μάθει να υπερισχύει στις υπερβολικές και αρνητικές όψεις της προσωπικότητάς του πέρναγε στο επίπεδο του Ακουσματικού. Η διάρκεια αυτής της φάσης ήταν περίπου πέντε χρόνια και ήταν υποχρεωμένος να κρατάει σιωπή. Έτσι μάθαινε πως να βελτιώνει και να χειρίζεται τις δικές του δυνάμεις και αρετές. Γεωμετρία θα άρχιζε να μαθαίνει από τα 28 χρόνια του και μετά. Μέχρι τότε, η εκπαίδευση στόχευε στην διαπαιδαγώγηση της προσωπικότητάς του. Στα 28 χρόνια (7 Χ 4 = 28) συμπληρώνεται ένας σημαντικός κύκλος ζωής για τον άνθρωπο. Επτά χρόνια για κάθε ένα από τα σώματα της προσωπικότητας. Τα σώματα αυτά είναι α) το φυσικό, β) το ζωτικό, γ) το συναισθηματικό και δ) το συγκεκριμένο νοητικό. Αφού είχε διαπαιδαγωγήσει την προσωπικότητα ο μαθητής τότε μπορούσε να εμβαθύνει, ελαχιστοποιώντας τις περιπτώσεις παρερμηνείας, σε θέματα της φύσης και του Θείου. Μετά και από αυτό το στάδιο της εκπαίδευσης μπορούσε πάλι να ενταχθεί στην κοινωνία των ανθρώπων (δηλαδή να είναι πολιτικός ή πολίτης ή πολιτικό άτομο) για να μπορέσει να είναι περισσότερο χρήσιμος. Πολιτικός για τους πυθαγόρειους ήταν ο άνθρωπος που αφού είχε διδαχθεί την φιλοσοφία, επέστρεφε στον κόσμο για να είναι χρήσιμος στους άλλους. Δεν ενδιαφερόταν για αξιώματα και εξουσίες αλλά για την βελτίωση της κοινωνίας. Αυτός που επέλεγε να γίνει πολιτικός δεν μπορούσε να περάσει στο στάδιο του Μαθηματικού. Δηλαδή αυτού που μπορεί να παραδίδει μαθήματα, να διδάσκει. Αυτοί που μπορούσαν είχαν και το πλεονέκτημα ότι μπορούσαν να ζουν κοντά στον Πυθαγόρα. Ύψιστη σημασία για τους πυθαγόρειους είχαν η φιλία και η συντροφικότητα. Θεωρούσαν ότι σ’ αυτά τα στοιχεία καθρεπτιζόταν η παγκόσμια αγάπη. Ήταν «δεμένοι» από τον όρκο του μυστικού πάνω στην ανώτερη διδασκαλία τις τελετές και τα ιερά σύμβολα. Ο Πυθαγόρας πρόσφερε στην ανθρωπότητα ένα ‘‘επιτυχημένο πείραμα” γι’ αυτό που αργότερα ο Πλάτωνας θα ονομάσει: εκπαίδευση με Γυμναστική και Μουσική. Παρόλο που η σχολή του Κρότωνα έπαυσε να λειτουργεί με βίαιο τρόπο, η φήμη των πυθαγορείων εξακολούθησε να υπάρχει και να επηρεάζει τον τότε κόσμο. Έτσι ενάμιση αιώνα αργότερα ένας άλλος μεγάλος άνθρωπος θα επηρεαστεί από τον πυθαγορισμό και θα συμβάλει και αυτός με την σειρά του στην εξέλιξη του ανθρώπου. Φυσικά δεν είναι άλλος από τον ιδρυτή της Ακαδημίας, τον Πλάτωνα. Για τη μεταφυσική. Ο Πυθαγόρας πίστευε ότι η πρώτη ασχολία των ανθρώπων, έπρεπε να είναι η προσπάθεια απελευθέρωσης της ψυχής τους από τα δεσμά της ύλης, μέσα από την αυτογνωσία, που επιτυγχάνεται με τη συνεχή άσκηση στη εγκράτεια και στη πνευματική ζωή. Μέσα από αυτήν την άσκηση μπορούν να ενεργοποιηθούν οι μνήμες των ανθρώπων, οι οποίες θα τους οδηγήσουν στη γνώση και στην επαφή τους με τον Θείο. Προς το σκοπό αυτό συνήθιζε να επαναφέρει στη μνήμη πολλών από τους μαθητές του την προηγούμενη ζωή, στην οποία έζησε η ψυχή τους πριν φυλακιστεί στο τελευταίο τους σώμα! Μερικά από τ’ αποφθέγματα του Πυθαγόρα. “Πρέπει, πραγματικά, να θεωρείται ο πιο άτυχος των ανθρώπων εκείνος που δεν έχει μάθει πως να αντέχει τη δυστυχία”. “Κανένα ανθρώπινο ατύχημα δεν πρέπει να είναι απρόσμενο από εκείνους που είναι προικισμένοι με διάνοια. Να αντιμετωπίζεις τις ατυχίες σου με δύναμη και πολλή αξιοπρέπεια”… “Σταμάτησε τα δάκρυά σου, διαφύλαξε την ηρεμία σου και κάνε ότι περνάει από το χέρι σου για να επανορθώσεις. Είναι μεγάλο πράγμα να είσαι σοφός εκεί όπου οφείλεις, σε καταστροφικές συνθήκες”. “Και ως τέτοιος, μη σκέφτεσαι με μικροπρέπεια ούτε με εκφυλισμό, σχετικά με τον εαυτό σου, ούτε να κρύβεις σκοτεινές σκέψεις. Εκείνος που έχει Φως μέσα του έχει μια λαμπρή μέρα, αν και περιβάλλεται από το σκοτάδι. Στον ευγενή όλα τα πράγματα είναι αγνά. Όλα τα σημεία του ανθρώπου, όπως εκείνα ενός αγάλματος, οφείλουν να είναι όμορφα”. “Να σκέφτεσαι όλα τα σημεία του σώματός σου ως ωραία και κανένα ως χαμηλό ή ταπεινό. Να φέρεσαι στον εαυτό σου σαν να είναι ελεύθερος άνθρωπος, με το να θυμάσαι ότι κανένας δεν είναι ελεύθερος αν δεν έχει κυριαρχία στον εαυτό του. Η ελευθερία είναι η ονομασία της Αρετής. Η σκλαβιά της κακίας. Είναι αναγκαίο να πολεμάμε πέντε πράγματα: τις αρρώστιες του σώματος, την άγνοια του πνεύματος, τα πάθη του σώματος, τα στραβά της πόλης και τη διχόνοια των οικογενειών”. “Διπλά βλέπουν όσοι έμαθαν γράμματα”. «Η αγραμματοσύνη είναι μάνα όλων των κακών.» «Η παιδεία μοιάζει με χρυσό στεφάνι, γιατί και αξία μεγάλη έχει και ωφέλεια πολύ μεγάλη προσφέρει.» «Καθώς φαίνεται, η δικαιοσύνη είναι τετράγωνη, σ’ όλα τα μέρη ίση και όμοια.» «Μην προσπαθείς να καλύψεις τα λάθη σου με λόγια, αλλά προσπάθησε να τα διορθώσεις ελέγχοντας τον εαυτό σου.» «Να χαίρεσαι απ’ αυτούς που σε ελέγχουν μάλλον, παρά απ’ αυτούς που σε κολακεύουν, και να θεωρείς σαν χειρότερους κι από εχθρούς τους κόλακες.» «Τα λόγια είναι οι άνεμοι της ψυχής.» «Το να αποασιωπάς την αλήθεια, όταν την ξέρεις, είναι σαν να θάβεις χρυσάφι.» «Τόσο διαφέρουν οι μορφωμένοι απ’ τους αγράμματους, όσο το λογικό ζώο από το άλογο, κι εκείνος που έχει τα μάτια του απ’ τον τυφλό.» - Πυθαγόρας - Περί Αυτογνωσίας Πυθαγόρας ο πρώτος Διδάσκαλος της Αυτογνωσίας (580-500 π.X.). Ο μύστης αυτός επέβαλε πρακτικά στους μαθητές του την άσκηση της αυτογνωσίας. Κατά τον Ιάμβλιχο (του Γ’ μ.X αιώνα), οι μαθητές του ήσαν: Οι ακουστικοί (άκουγαν μόνο, δεν ρωτούσαν τίποτε, δεν έλεγαν τίποτε), οι μαθηματικοί (η φιλοσόφηση γινόταν με αριθμούς, ως σύμβολα ερμηνευόμενα), οι φυσικοί (ανώτερου βαθμού, εισάγονταν σε πληρέστερη γνώση της φύσης και των όντων) και η τέταρτη τάξη: αυτοί που κατείχαν την ανώτατη μύηση και γνώση. Ασκούντο σε μυστηριακές αρετές, πρώτα της σιγής (να σιωπούν) και της εχεμύθειας (να κρατούν απόλυτα μυστικά απ’ τους άλλους ό,τι άκουγαν ή διδάσκονταν και μάθαιναν). Μ’ αυτά κατόρθωναν τη θεληματική χρήση του Νου, ηρεμία, αταραξία, αυτόβουλη κατεύθυνση της σκέψης, όπου η ηθική και η λογική απαιτούν και όχι όπου το συναίσθημα (η συγκίνηση) και η τυχαία παρόρμηση απ’ τους ερεθισμούς. Επιδίωκαν και την καταστολή των ορμών, των επιθυμιών, των ορέξεων και γενικά των παθών και όλων όσων αποτελούν εμπόδιο στην αυτογνωσία. Επέβαλλε έπειτα ο Πυθαγόρας στους μαθητές του να εφαρμόζουν στη ζωή τους τις αρετές: α) της ευσέβειας. “Θεόν τίμα, πρώτα και σέβου”. β) της ευορκίας. “Σέβου όρκον” που θα πει συνέπεια και ακριβή τήρηση του όρκου που δόθηκε, αλλά και κάθε υπόσχεσης. γ) τιμή προς τους γονείς. “Τους γονείς τίμα”. δ) της εγκράτειας. “Ειθίζεο, γαστρός μεν πρώτιστα και ύπνου, λαγνείας, θυμού…”, δηλ. να συνηθίζεις να κυριαρχείς στις επιθυμίες πρώτα, πρώτα του φαγητού και του ποτού, του ύπνου, των αφροδισίων, της οργής (θυμού). Απόφευγε τις αισχρές πράξεις και με άλλους και μόνος. ε) της δικαιοσύνης. “Δικαιοσύνην ασκείν έργω τε λόγω τε”. στ) να γνωρίζουν ότι πεπρωμένο είναι όλοι ανεξαιρέτως να πεθαίνουν. `Αρα να είναι πάντα έτοιμοι, αγνοί και ενάρετοι. “Γνώθι θανέειν, πέπρωται άπασι”. ζ) της λιτότητας. “Υγείας της περί το σώμα χρη έχειν· αλλά μέτρον (το κανονικό ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο) ποτού, σίτου, γυμνασίων”. `Αριστη συμβουλή και προτροπή. η) η ελευθερία, μεγάλο αγαθό· αρετή η διαφύλαξή της. “Μηδέ ανελεύθερον ίσθι· επί πάσι μέτρον άριστον”. θ) δια της προσευχής κατάκτησε μεγάλες δυνάμεις. Αλλά αναλάμβανε με θάρρος το έργο αφού προσευχηθείς στο Θεό να σε βοηθήσει να τελειώσεις. “Αλλ’ έρχου επ’ έργον θεοίσιν επευξάμενος τελέσαι”. ι) Δια της καθάρσεως του σώματος και της ψυχής σώζεται το Εγώ. ια) συνεχής επιδίωξη της φρόνησης. “Ηνίοχον γνώμιν στήσας καθύπερθεν αρίστην” δηλ. πάνω απ’ όλα ας έχεις άριστο κυβερνήτη το νου. Το κορύφωμα όμως της πρακτικής εφαρμογής της αυτογνωσίας απ’ τους Πυθαγόρειους κατορθωνόταν με τον αυτοέλεγχο κάθε βράδυ πριν τον ύπνο με τα πολυθρύλητα τρία ερωτήματα: Οι περίφημοι αυτοί στίχοι των “χρυσών επών” (στίχ. 40-45) έχουν ως εξής: “Μηδ’ ύπνον μαλακοίσιν επ’ όμμασι προσδέξασθαι. Πριν των ημερινών έργων λογίσασθαι έκαστον·΄Πη παρέβην; Τι δ’ έρεξα; Τι μοι δέον ούκ ετελέσθη; Αρξάμενος δ’ από πρώτου επέξιθι και μετέπειτα. Δεινά μεν εκπρήξας επιπλήσσεο· χρηστά δε τέρπου. Ταύτα πόνει· ταύτ’ εκμελέτα· τούτων χρη εράν σε”. Δηλ. κατά πιστή και κατά λέξη μετάφρασή μας: μη δεχθείς ποτέ στα μάτια σου τον ύπνο πριν εξετάσεις προσεκτικά ένα ένα τα έργα της ημέρας εκείνης ρωτώντας τον εαυτό σου: σε ποια έσφαλα; Τι καλό έκανα; Τι έπρεπε να κάνω και το παρέλειψα; Αφού αρχίσεις από το πρώτο έργο της ημέρας προχώρα μέχρι το τελευταίο. Έπειτα από τον έλεγχο να επιπλήττεις (καταδικάζεις) τον εαυτό σου για τις κακές πράξεις για δε τις καλές να ευχαριστιέσαι ολόψυχα. Μ’ αυτά ασχολήσου, αυτά μελέτα με προσοχή, αυτά είναι ανάγκη να αγαπήσεις με ζήλο. Τα σχόλια περιττεύουν. Μόνο η περικοπή αυτή, απ’ τη διδασκαλία των Πυθαγορείων αν παρέμενε, θα ήταν ικανή να δείξει το υπέροχο ηθικό της ύψος. Για όσους την εφάρμοσαν ή μπορούν να την εφαρμόσουν, ανοίγεται διάπλατα ο δρόμος προς την Αγιότητα. Κι όμως πέρασαν 2500 χρόνια και τη θαυμάσια αυτή μέθοδο, της ανύψωσης του Εγώ σε μεγαλειώδη θέση, με τον αυτοέλεγχο και την καθημερινή αυτοκριτική, δεν επιχείρησαν να εφαρμόσουν οι παιδαγωγοί στην εκπαίδευση των νέων. Δεν είναι παράδοξο. Η καθολίκευση της εκπαίδευσης μόλις απ’ τις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε και στον 20ο επιβλήθηκε συστηματικότερα. Έπειτα κατά τους δυο αυτούς τελευταίους αιώνες οι επιστημονικές επιτυχίες των ερευνητών στις θετικές λεγόμενες επιστήμες θάμπωσαν τους συντάκτες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πίστεψαν στην παντοδυναμία της ετερογνωσίας και για την αυτογνωσία δεν έμεινε θέση… Να μια σημαντική και κεφαλαιώδης ατέλεια των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων όλων των βαθμίδων. Είναι ακατανόητο όσο και απαράδεκτο να αφιερώνονται τόσοι κόποι και μόχθοι και δαπάνες και αγωνίες και να δοκιμάζονται πικρίες και απογοητεύσεις για την ετερογνωσία και για την αυτογνωσία, αυτό τούτο το “νοούν”, το εκλεκτό και το μεγάλο και το θείο Εγώ, να μη διατίθενται ούτε λίγα λεπτά της ώρας κάθε μέρα. Επιβάλλεται σήμερα, όταν ο άνθρωπος έχει τέτοιες καταπληκτικές επιτυχίες στην ετερογνωσία, να στραφεί και στην αυτογνωσία. Τι ωφελεί αν οι επιστήμονες πέτυχαν να “ζυγίσουν” τα άστρα και να υπολογίζουν το βάρος τους ή να μετρούν τον αριθμό των πρωτονίων και των ηλεκτρονίων των ατόμων της ύλης και με τη διαταραχή της αναλογίας της σύνθεσής τους να αποδεσμεύουν την γιγάντια ενέργεια που εκλύουν, αν δεν αποκαλύψουν και δεν αξιοποιήσουν και την μέσα στο Εγώ, εξ’ ίσου αξιοθαύμαστη δυναμικότητα; Κάθε πνευματική ή ηθική κατάκτηση συντελείται με τον ανθρώπινο νου. Το Εγώ νοεί, επινοεί, θαυματουργεί στις αποκαλύψεις των νόμων της φύσης. Δεν θα αποκάλυπταν περισσότερα και ωφελιμότερα οι επιστήμονες ερευνητές, αν διέθεταν ισόρροπο χρόνο για τη μελέτη της φύσης του Εγώ του ανθρώπου και υπεδείκνυαν σε κάθε άνθρωπο την αυτοπροσπάθεια για αυτομελέτη και αυτοκαλλιέργεια των δυνατοτήτων του; “Εις εαυτόν συνελού” (στον εαυτό σου συγκεντρώσου) παραγγέλει ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρίλιος, “ένδον βλέπε” (μέσα σου βλέπε) “ένδον η πηγή του αγαθού και αεί αναβλύειν δυναμένη εάν αεί σκάπτης”. Ώστε, η πηγή του αγαθού (αυτού δηλ. που σώζει και ωφελεί) αναβλύζει μέσα απ’ το Εγώ, στο ΕΙΝΑΙ, αν όμως πάντοτε ανασκάπτεται (επίμονα προσπαθεί το ίδιο το Εγώ, δια του στοχασμού να αυτοαποκαλυφθεί) και αυτοκαλλιεργείται και αξιοποιεί τις ικανότητές του και αυτοδιερευνάται και καταστέλλει τις ορμές και τα πάθη του. Αν γίνεται συνεχώς αυτή η προσπάθεια, τότε και διαυγής σαν την πηγή του νερού, θα αναβλύζει από μέσα του και θα πλημμυρίζει το ΕΙΝΑΙ του από χαρά και ευτυχία. Το κλειδί, λοιπόν, της θύρας δια της οποίας διερχόμενος ο άνθρωπος κατευθύνεται στην ευδαιμονία είναι η αυτογνωσία. Με την αυτογνωσία φερόμαστε ταχύτερα και σταθερότερα στη γνώση και στη μάθηση, των οποίων την ακρότατη βαθμίδα κατέχει η απροσπέλαστη για τον άνθρωπο Σοφία. Φτάνουμε στη δυνατή γαλήνη και ηρεμία πνεύματος και ψυχής, προϋποθέσεων της ευτυχίας. Οδηγούμαστε με την ηθική διαβίωση, στην τελείωση και στην αγιότητα, τον μοναδικό αλλά και ύψιστο σκοπό της γήινης ύπαρξης του ανθρώπου. Για δείτε τι σκέφτηκε ο Πυθαγόρας για να μετριάσει το μεθύσι! “Η δίκαιη κούπα” ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ 1. ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΩΝ του ΚΕΝΕΘ ΓΚΑΡΘΙ εκδόσεις ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 2. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Ο ΣΑΜΙΟΣ του J.S. Morrison εκδόσεις ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ 3. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ του J.S. ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΜΠΡΙΝ εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ ΚΛΑΣΙΚΑ 4. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Η Ιστορία της Φιλοσοφίας ainafetst.wordpress.com ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ EDWHELLAS.COM ΕΚ.ΤΟΥ.ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ ΜΑΣ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...: Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot

Το γέλιο αποκαλύπτει τον χαρακτήρα κάθε ανθρώπου, κατά τρόπο αλάνθαστο - Πυθαγόρας

Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε στην Σάμο το έτος 595 π.Χ. Κατά την εποχή του σωζότανε ακόμη το απολεσθέν κάλλος της ανθρωπότητας, το έλκον την φύση των θεών προς την ανθρώπινη. Μητέρα του ήταν Πυθαϊς, αγνή τω σώματι και την ψυχή η οποία ήλθε σε επαφή προς τον Θεό Απόλλωνα και ο Θεός αυτός απέδρασε στον καρπό της κοιλίας της και ούτω υπό την επίδραση του Απολλώνιου Φωτός γεννήθηκε ο Πυθαγόρας. Νέος ακόμα ο Πυθαγόρας έδειξε σημεία οργανικού κάλλους και πνευματικής ισχύος. Η μητέρα του τον οδήγησε και τον παρέδωσε εις τους Διδασκάλους της εποχής εκείνης οι οποίοι εκαλούντο σοφοί: τον Φερεκύδη και τον Θαλή τον Μιλήσιο οι οποίοι το πρώτον δίδαξαν τον Πυθαγόρα. Αλλά ο Πυθαγόρας νεώτατος ακόμη εγκατέλειψε την Σάμο και ελθών εις Αίγυπτον εμυήθη εις τα εκεί μυστήρια. Εκείθεν, ευνοούμενος υπό του Θεού Απόλλωνος προσέφυγε εις τας διαφόρους Ασιατικές χώρες στις οποίες εξέμαθε την ιερή τέχνη του ιατρού, διδαχθείς αυτήν υπό των Ινδών, οι οποίοι την είχαν μεταδώσει στις χώρες αυτές μετά των οποίων επεκοινώνουν. Ο Πυθαγόρας παραμείνας επί μακρόν χρόνο μετά των Ινδών, εξέμαθε απάσας τας απόκρυφους επιστήμας των ιερών του Βούδα και εκείθεν αναχωρήσας κατήλθεν εις την Ελλάδα ένθα και εμυήθη εις τα μυστήρια Ελευσίνας και εις τα εις Θήβας Καβείρια. Οι Ιεροφάνται της Ελευσίνας εκάλουν αυτόν να αναλάβει την διεύθυνσίν των, διότι εξετίμησαν αυτόν και εις το πρόσωπον του είδον θείον άνδρα, πλην όμως ο Πυθαγόρας δεν εδέχθη. Ο Πυθαγόρας παραμένων εις τας Θήβας ήλεγξεν δημοσίως την πολιτείαν των Καβείρων ως μη συνάδουσαν προς τα θεία μυστήρια των. Τούτο εκίνησε την οργήν των και εβουλήθησαν να τον φονεύσουν, ο Πυθαγόρας όμως γνώστης των ανθρωπίνων διανοημάτων διέφυγε τον κίνδυνον. Απελθών εκ των Θηβών διήλθεν πάσας τας Ελληνικός χώρας εις τας οποίας εθαυμάσθη ως θείος ανήρ. Προ παντας εξετιμήθη εις τους Δελφούς, όπου και παρέσχεν μεγίστην συμβολήν εις τους ιερείς του εκεί χρηστηρίου ως και εις μίαν των ιερειών του, την οποίαν προπαρασκεύασε να έρχεται εις επαφήν μετά του θεού Απόλλωνος. Παντού εξέπληττε, διότι και το κάλλος της μορφής του και η ισχύς του πνεύματος του επεβαλλοντο εις πάντας. Εδίδασκεν παντού τον τρόπον του ζειν και εθεράπευεν πάσχοντας. Τούτο αρκούσε να νομίζουν οι άνθρωποι αυτόν θεόν. Δι’ ωρισμένων εκπληκτικών ικανοτήτων του εξέπληττε τα πνεύματα όχι μόνον των κοινών ανθρώπων, αλλά τα των σοφών. Εδίδασκε εις αυτούς από όπου διήρχετο την μουσικήν και τα μαθηματικά. Έδιδε μαθηματικούς ορισμούς και έλυε μέγιστα προβλήματα μόνον με την βοήθεια των αριθμών. Οι γνωρίσαντες τα Ορφικά μυστήρια διέκριναν εις το πρόσωπον του τον θείον Ορφέα. Ήτο περιβεβλημένος την ιεράν των φιλοσόφων λευκήν τήβεννον και στεφανωμένος με στέφανον κατασκευασμένον εκ χρυσού και ποικιλμένον υπό ιερών λίθων. Η όψη του ήτο μεγαλοπρεπής, επιβάλλουσα, θεία. Ουδείς αντετάσσετο εις το βλέμμα του αλλά πάντες εφώνουν «Αυτός Εφα». Εις την διάβασίν του εκάμπτοντο πάντες οι Τύραννοι και κρυφίως τον εμίσουν δια την υπεροχήν του. Ο θείος σοφός μέχρι της εν Αθήναις και Θήβαις διαμονής του εδεικνύετο άσημος. Μόνον οι Ιεροφάνται βαθέως είχον γνωρίσει αυτόν. Όταν δε έλαβε την προς την τότε Μεγάλην Ελλάδα άγουσαν, ήρξατο να εκδηλώνη τας δυνάμεις του και τούτο, διότι προς τα εκεί έβλεπε ως κατάλληλον τόπον και περισσότερον αναγκαίον να διδάξει τας ιεράς αυτού ιδέας. Κατά την εκ Θηβών αναχώρησίν του η φήμη του προέτρεχε των πόλεων τας οποίας επεσκέπτετο και του προπαρασκεύαζε υποδοχήν. Μέχρι της εις Κρότωνα αφίξεώς του δεν εδίδασκε δημοσία, αλλά κατ’ ιδίαν μόνον, εις δε τους συναστρεφομένους αυτόν υπεδείκνυε τας θείας του δυνάμεις: Εις πολλούς προέλεγε τα μέλλοντα εις αυτούς να συμβούν και τους υπεδείκνυε ποίοι ήσαν εις προγενεστέραν ζωήν των. Εδίδασκεν, ότι ο άνθρωπος, ουχί άπαξ, εμφανίζεται εν τη ανθρωπίνη μορφή και ότι ο ίδιος 440 φορές είχεν αλλάξει μορφήν εν τη Φύσει. Εδίδασκεν εις άπαντας το αντιπεπονθός και λαμβάνων ως αρχήν αυτό υπεδείκνυε ποία έπρεπε να είναι η δικαιοσύνη μεταξύ των ανθρώπων. Απεκάλει τους Θεούς δικαίους και ως ουδέποτε καταχρωμένους τας δυνάμεις των, ευνοούντες ούτω τούτον ή εκείνον τον άνθρωπον. Έλεγε «τόσον η κακία εσκότισεν τον ανθρώπινον νουν, ώστε μόνον ο θάνατος δύναται να ευεργετήσει την ψυχήν του». Απεκάλει την Πατρικήν Ιεράν Τέχνην διδασκομένην υπό των Θεών μόνον εις τους σοφούς, διότι αυτοί δεν καταχρώνται της γνώσεως. Ο Πυθαγόρας μετεχειρίζετο ως τροφήν σπέρματα και καρπούς και ωρισμένα είδη εις εκάστην εποχήν. Εδίδασκεν να περιβάλωνται δια λινών ενδυμάτων οι άνθρωποι διότι το μάλλινον ένδυμα είναι αρνητικός αγωγός των επιρροών και συντρέχει εις το να μη συναντάται η θερμότης του οργανισμού με την θερμότητα της Φύσεως. Εδίδασκεν την λατρείαν προς τον Ήλιον, ως μόνης πηγής εκ της οποίας η ψυχή αντλεί δυνάμεις δια του οργανισμού της, τα δε υπό της θείας του Ηλίου επιρροής γινόμενα φυτά είναι τα καταλληλότερα προς ίασιν των ασθενών. Αφιχθέντα τον Πυθαγόρα εις Κρότωνα τον υπεδέχθησαν και του παρήξαν πάντα τα μέσα να ιδρύσει σχολήν. Κατά πρώτον συνέστησεν Σύλλογον ή Φιλοσόφων ενδιαίτημα, ως ο ίδιος απεκάλει την σχολήν του, εις την οποίαν εφοίτουν νέοι και νέαι. Η εις την σχολήν αυτήν διδασκαλία του υπήρξεν γονιμότατη και η φήμη του διεσπάρη εις πάσας τας Ελληνίδας πόλεις. Εδίδασκεν την κοινωνικήν αγωγήν, τον τρόπον της ερεύνης των φυσικών λειτουργιών, την μουσικήν, την αριθμητικήν και προ παντός την συγκρότησιν κοινωνίας εν αρμονία βιούσης. Ηκροώντο αυτού ως εάν ητο θεός. Το επιβάλλον του ύφους του και ο έξοχος χαρακτήρ του εμάγευε πάντα ακροατήν του. Η διδασκαλία του ήτο σύντομος, σαφής, ευπρόσδεκτος εις πάντας. Ομιλών περί του βίου τον οποίον έπρεπε να διάγουν οι άνθρωποι παρέβαλεν αυτόν προς την συνεργασίαν του Ουρανού δια των επιρροών του προς την Γη της οποίας αποτέλεσμα είναι η επί της επιφανείας της μορφή, η έχουσα κάλλος Νύμφης την οποίαν ερώσι οι Θεοί. Το αποτελέσματα της συνεργασίας εις την κοινωνίαν των ανθρώπων, έλεγεν, «πρέπει να είναι διανοητική φώτισις, σωματική διάπλασις και ψυχική εκπαίδευσις, η οποία προ παντός πρέπει να την προσηλώνη προς τα έργα των Θεών». Η εκπαίδευσις εις την μουσικήν της οποίας εισήγαγε τα στοιχεία και εις την αριθμητικήν, είναι εφόδιον της ψυχής το οποίον καλλύνει την μορφήν της και προλειαίνει την οδόν της εις το Φως το οποίον έλεγε «οι θεοί δωρούν εις τους ανθρώπους όπως καταστούν ήμεροι, γενναίοι, ευπροσήγοροι, λάτραι του Ηλίου και της Φύσεως και γνώσται των λειτουργιών των Ουρανίων σωμάτων περί των οποίων ωσαύτως εδίδασκεν καταδεικνύων τον δρόμον τον οποίον έκαστος έχει εις το Άπειρον. Δια των αριθμητικών πράξεων, πλείστοι των οποίων υπήρξαν ιδικαί του κατασκευαί, κατεδείκνυε τας λύσεις προβλημάτων της κινήσεως του Ουρανού και της παραγωγής των φαινομένων τα οποία ήτο αδύνατον άλλως να κατανοήσει ο νους των ακροατών του. Αι προλήψεις, διότι και τότε υπήρχαν προλήψεις, προ των εξηγήσεων τας οποίας έδιδεν ο μέγας σοφός, υπεχώρουν και ο νους προσηλούτο εις την γνώσιν. Αι Ιέρειαι, όταν έφθανε, τον προσεφώνουν δια των λέξεων, «Ως ευ παρέστης υιέ του Απόλλωνος». Επιστρέψας εις Κρότωνα ενυμφεύθη την παρθένον και εξαισίαν το κάλλος Θεανώ. Η Νύμφη Θεανώ ηράσθη τον Πυθαγόρα, το δε ψυχικόν της κάλλος έπεισε τον θείον άνδρα να την λάβει σύζυγον, των Θεών επιτρεψάντων να έλθει εις γάμον. Μετά τον γάμον του κατέστη θειότατος. Ο έρως της Θεανούς ανύψωσε τον Πυθαγόρα και κατόπιν των συμβουλών τας οποίας έλαβε εκ των Μαντείων τα οποία επεσκέφθη, ίδρυσε τα Πυθαγόρεια μυστήρια. Ταύτα απετελούντο εξ ΕΝΝΕΑ ΒΑΘΜΩΝ, εις ένδειξιν του μεγάλου σεβασμού τον οποίον είχεν προς τας εννέα (9) αριθμητικός Μονάδας, αι οποίαι έλεγεν ότι έξεπροσώπουν εννέα (9) βάσεις επί των οποίων εθεμελιώθη το Σύμπαν. Η κλίσις του προς τας αριθμητικός και εν γένει μαθηματικός πράξεις τον ήγαγε εις το να εύρει ότι το Σύμπαν είναι συγκροτημένον από αριθμούς, έκαστος των οποίων εξεπροσώπει εις αυτό τας ποιότητας των μορφών του. Οι αριθμοί, έλεγεν, «δεν είναι πράξεις δεικνύουσαι την ποσότητα των μορφών του Σύμπαντος, αλλά την ποιότητα η δε ποιότητα ενδείκνυται εκ της ποιότητος των μορφών, αι ποιότητες δε καταδεικνύουν την βαθμιαίαν αυτού διαμόρφωσιν». Τα μυστήρια του διηρούντο εις τρείς κατηγορίας. Εις τα αφορώντα εις την διαμόρφωσιν του ανθρώπου και καταδεικνύοντα την προέλευσιν αυτού, εις τα διδάσκοντα τας δυνάμεις αι οποίαι αποτελούν τας μορφάς της Φύσεως και τας ποικιλίας των οργάνων των διαφόρων μορφών και εις τα μεγάλα και ιερά, τα οποία ουδέ λέξιν επέτρεπαν εις τους μύστας αυτών να είπουν καν περί της υπάρξεως των. Εις την πρώτην τριάδα εμυούντο άνδρες και γυναίκες και υπεβάλλοντο εις πενταετή σιγήν. Εις την δευτέραν μόνον εξαγνισμένοι το σώμα και τον νουν και καθάριοι ανομημάτων την ψυχήν και εις την τρίτην φωτισμένοι και υπό των θεών εμπνευσμένοι νέοι ως και αγναί παρθένοι έχουσαι ψυχικον κάλλος όμοιον με την Θεανώ. Οι τέλειοι μεμυημένοι ήσαν ήρεμοι την όψιν, γενναίοι το ήθος, απαστράπτοντες το κάλλος, οι δε οφθαλμοί αυτών εξέπεμπαν αίγλην φωτεινήν, ικανήν να διεισδύει και εις τα έγκατα των σκέψεων των ανθρώπων. Ο βίος των Πυθαγορείων μυστών ήταν μοναδικόν παράδειγμα εις την ιστορίαν της ανθρωπότητας. Απετέλουν ιδίαν κοινωνίαν και επαρουσιάζοντο ως μία ψυχή ήρεμος, γαλήνια και γεναιόφρων εις αισθήματα. Η αδελφότης την οποίαν εννοούν οι σοφοί της εποχής μας, δεν είναι ή κοινή τις λέξις έναντι του συνδέσμου των ψυχών των Πυθαγορείων. Η προς την κοινωνίαν επίδρασίς των κατέρριπτε πάντα εγωισμόν και παρίστανε τους άλλους ανθρώπους ως στερημένους αισθήσεων και αισθημάτων. Ήσαν άκακοι, άνευ υποκρισίας άνευ συμφέροντος. Συμφέρον των ήτο το συμφέρον πάσης της κοινωνίας. Εις την διάβασίν των πάντες υπεχώρουν και ανεγνώριζαν αυτούς ως ψυχικώς ανωτέρους. Ενδεδυμένοι απλά, εύγραμμοι τω σώματι και εξαίσιοι τη μορφή, λιτότατοι και εργατικότατοι, εκαλλιέργουν την Γην και αφιερούντο εις τον πλουτισμόν της μορφής αυτής. Η Μουσική ήτο επίσης έργον των και μέλποντες επλήρουν χαράς και την Φύσιν και τους ανθρώπους. Νέοι και Νέαι περιπατώντες ομού με γλυκύτατο μειδίαμα εις τα χείλη των, εξέπλητον πάντα ερχόμενον εκ ξένης εις τον Κρότωνα πόλεως. Αποτελούσαν μία οικογένειαν και εσιτώντο ομού αναλόγως των βαθμών εις τους οποίους ανήκον, ο δε Πυθαγόρας προ της τοιαύτης χορείας παρίστατο ως άλλος Ζευς εν Ολύμπω. Η κακία όμως των μικρών ανθρωπίνων ψυχών εφθόνησε αυτούς. Γενομένης στάσεως εις τον Κρότωνα, κατά την οποίαν οι Πυθαγόρειοι Ναοί ενεπρήσθησαν και πολλοί εκ των μαθητών του έπεσαν φονευθέντες υπό της αγρίας ορμής των στασιαστών. Ο θείος Πυθαγόρας γνωρίζων το τέλος του ανέμενε αυτό απαθώς και εδέχθη τον θάνατον με μειδίαμα συγχωρών τους φονείς του, όταν εδέχθη την θανατηφόρον επίθεσιν και έπεσεν πληγείς υπό δηλητηριώδους βέλους. Αλλά κατά την στιγμήν του θανάτου του ενεφανίσθη εις το Μεταπόντιον αποχαιρετήσας τους εκεί προσφιλείς του μαθητας. Το γεγονός αυτό συνετέλεσε εις το να νομίζουν αυτόν ζώντα επί μακρόν χρόνον οι διασκορπισθέντες κατόπιν της εις τον Κρότωνα γενομένης στάσεως μαθηταί του. Ο Πυθαγόρας εγκατέλειπε ουχί ολίγας συγγραφάς. Αλλά των μαθητών του διασκορπισθέντων πλείστοι εξ αυτών κατεστράφησαν εις Κρότωνα, άλλαι δε παρεφθάρησαν, συντελέσαντος εις αυτό και του χρόνου. Μετά τον θάνατον του οι μαθηταί αυτού ίδρυσαν Πυθαγορείους σχολάς εις διαφόρους πόλεις. Εις τον Τάραντα μία τοιαύτη σχολή επί μακρόν λειτουργήσασα επέφερε και πάλιν επίδρασιν των Πυθαγορείων επί της κοινωνίας. Αι εις τον Κρότωνα όμως καταστραφείσαι συγγραφαί περί των τελετών του Πυθαγόρα, δεν κατέστη δυνατόν να αναπληρωθούν υπό των μαθητών του. Εντεύθεν βαθμιαίως επήλθεν εξαφάνισις των μεγάλων ιδεών, παρ’ όλον ότι επί πολύν χρόνον αι αρχαί των Πυθαγορείων ήσαν το υπόδειγμα της κοινωνικής αρετής. Πάντες και αυτών των Στωικών μη εξαιρουμένων, ωμίλουν περί του Πυθαγορείου συστήματος ως περί θείου κοινωνικού συστήματος, δυναμένου να καταστήσει τον άνθρωπον ενάρετον, διεφώνουν όμως ως προς τας βαθύτερος εννοίας των Πυθαγορείων και εντεύθεν προήλθε η σύγχυσις περί των πραγματικών του Πυθαγόρου ιδεών. Βραδύτερον συγγραφαί τινές περί Αυτού, περιελθούσαι εις γνώσιν άλλων μικρών μυστηρίων, αναγέννησαν και πάλιν τον πόθον της εκ νέου συστάσεως Πυθαγορείων σχολών, αλλά επειδή αι συγγραφαί αυταί δεν ήσαν πλήρεις, οι πειραθέντες δεν κατώρθωσαν να φέρουν εις πέρας το έργον των. Μεταξύ των Πυθαγορείων διεκρίθησαν πλείστοι, μεταξύ των οποίων και η θυγάτηρ αυτού Δαμώ και ο υιός του Τηλαύγης. Εάν όμως οι Πυθαγόρειοι δεν κατώρθωσαν λόγω της μεγάλης εις Κρότωνα καταστροφής να σώσουν τας μεγάλος ιδέας, δεν περιύβρισαν όμως τον Διδάσκαλόν τους, ως τούτο βραδύτερον έπραξαν οι Χριστιανοί ολοσχερώς καταστέψαντες το έργον του Διδασκάλου των και δημιουργήσαντες χάος εις την ανθρωπότητα. Περαίνων, ομολογώ ότι, ό,τι ανέφερα περί του θείου σοφού είναι ελάχιστον έναντι των μεγάλων αυτού ιδεών και έργων και δι’ αυτό θα ήθελα να σας παρακαλέσω να τύχω της δεούσης συγγνώμης μη δυνάμενος άλλως να πληρώσω τον πόθον ο οποίος εξεδηλώθη εις σας όπως γνωρίσετε περί του θείου αυτού σοφού. Ομιλία Σπυρίδωνος Νάγου Πηγή Αν σας άρεσε το θέμα κάντε ένα "Like" και κοινοποιήστε το στους Φίλους σας...! Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Ένας σπουδαίος φιλόσοφος, μαθηματικός, θρησκευτικός και πολιτικός Δάσκαλος μας κληροδότησε λόγια από χρυσάφι. Τα «Χρυσά Έπη». Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε στη Σάμο το 580 π.κ.χ και από την παιδική του ηλικία εκδήλωσε μία ιδιαίτερη αγάπη για τη μάθηση. Για καλή του – και καλή μας – τύχη, ο πατέρας του

Πυθαγόρειοι και Ελεάτες. Πυθαγόρας. Παρμενίδης. Ζήνων. Εμπεδοκλής. Αναξαγόρας

PREMIUM OFFER ADD A NOTE WITH YOUR PHONE NUMBER ON YOUR ORDER TO RECEIVE SMS TRACKING INFO WITH DHL EXPRESS FOR FREE Details: Condition: New, handmade in Greece. Approximately Height: 16 cm - 6.3 inches Width: 5 cm - 1.9 inches Weight: 430 g Material: Alabaster patina aged Pythagoras of Samos (Ancient Greek: Πυθαγόρας ὁ Σάμιος [Πυθαγόρης in Ionian Greek] Pythagóras ho Sámios "Pythagoras the Samian", or simply Πυθαγόρας; b. about 570 – d. about 495 BC)[1][2] was an Ionian Greek philosopher, mathematician, and founder of the religious movement called Pythagoreanism. Most of the information about Pythagoras was written down centuries after he lived, so very little reliable information is known about him. He was born on the island of Samos, and might have travelled widely in his youth, visiting Egypt and other places seeking knowledge. Around 530 BC, he moved to Croton, a Greek colony in southern Italy, and there set up a religious sect. His followers pursued the religious rites and practices developed by Pythagoras, and studied his philosophical theories. The society took an active role in the politics of Croton, but this eventually led to their downfall. The Pythagorean meeting-places were burned, and Pythagoras was forced to flee the city. He is said to have ended his days in Metapontum. Pythagoras made influential contributions to philosophy and religious teaching in the late 6th century BC. He is often revered as a great mathematician, mystic and scientist, but he is best known for the Pythagorean theorem which bears his name. However, because legend and obfuscation cloud his work even more than that of the other pre-Socratic philosophers, one can give only a tentative account of his teachings, and some have questioned whether he contributed much to mathematics and natural philosophy. Many of the accomplishments credited to Pythagoras may actually have been accomplishments of his colleagues and successors. Whether or not his disciples believed that everything was related to mathematics and that numbers were the ultimate reality is unknown. It was said that he was the first man to call himself a philosopher, or lover of wisdom,[3] and Pythagorean ideas exercised a marked influence on Plato, and through him, all of Western philosophy. No texts by Pythagoras are known to have survived, although forgeries under his name — a few of which remain extant — did circulate in antiquity. Critical ancient sources like Aristotle and Aristoxenus cast doubt on these writings. Ancient Pythagoreans usually quoted their master's doctrines with the phrase autos ephe ("he himself said") — emphasizing the essentially oral nature of his teaching.(κο2 120) Tracking number provided!!!

Ο πρώτος που άφησε γραπτό λόγο για τα χρώματα υπήρξε ο Πλάτων στον «Τίμαιό» του, ενώ ο Πυθαγόρας στις διδαχές του προσδιόριζε μια αρμονική σχέση μεταξύ πλανητών, μουσικής κλίμακας και χρωμάτων. Αλλά και ο Αριστοτέλης στο «περί αισθήσεως και αισθητών» αναφέρει ....Η μεν όψις μας φανερώνει πολλάς και ποικίλας διαφοράς των πραγμάτων, διότι πάντα τα σώματα έχουσι χρώμα· ώστε υπέρ πάσας τας άλλας δια της αισθήσίως ταύτης αισθανόμεθα και τας κοινάς ιδιότητας των σωμάτων, λέγω δε κοινά το σχήμα, το μέγεθος, την κίνησιν, την στάσιν και τον αριθμόν...Μετάφραση Π. Γρατσιάτου (εκδόσεις Φέξη 1912) Μια περιήγηση στον κόσμο των χρωμάτων έτσι όπως τα χρησιμοποιούσαν στους αρχαίους χρόνους οι προγονοί μας ,παρουσιάζεται εδώ η άλλη όψη των αγαλμάτων.

Ασκούντο σε μυστηριακές αρετές, πρώτα της σιγής (να σιωπούν) και της εχεμύθειας (να κρατούν απόλυτα μυστικά απ” τους άλλους ότι άκουγαν ή διδάσκονταν.