Η ελεύθερη κατάδυση και το υποβρύχιο κυνήγι είναι δραστηριότητες που προϋποθέτουν καλή φυσική κατάσταση και άριστη λειτουργία των αυτιών, της μύτης και των παραρρίνιων κόλπων, των αεροφόρων κοιλοτήτων στο προσωπικό κρανίο. Όπως είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με την κατάδυση, περισσότερο από 50% των εμφανιζομένων προβλημάτων αφορούν τον Ωτορινολαρυγγολόγο και περισσότερο από 90% των προβλημάτων αυτών αφορούν τα αυτιά. Σε φυσιολογικές συνθήκες η πίεση του αέρα στο αυτί εξισορροπείται με την ατμοσφαιρική, λόγω της λειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας, η οποία είναι κλειστή και ανοίγει κατά την κατάποση, το χασμουρητό ή ενεργητικά με την μέθοδο Valsava (Κρατώντας ελαφρά τα ρουθούνια και κλείνοντας το στόμα εκπνέουμε τον αέρα και τον σπρώχνουμε προς τα αυτιά χρησιμοποιώντας τους μύες του λαιμού και του προσώπου και σε καμία περίπτωση το στήθος ή την κοιλιά). Κατά την κατάδυση όμως, η σάλπιγγα λειτουργεί σαν ‘φλοτέρ’ και παραμένει κλειστή υπό πίεση, με αποτέλεσμα τη δημιουργία “βαροτραύματος”, εκτός και εάν ο δύτης την ανοίξει εκούσια. Κατά την ανάδυση, αντίθετα, η σάλπιγγα ανοίγει σχετικά εύκολα. ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΒΑΡΟΤΡΑΥΜΑΤΟΣ Κοινό κρυολόγημα (συνάχι) Ρινική αλλεργία Πολύποδες ρινός Σκoλίωση ρινικού διαφράγματος Έξω ακουστικός πόρος Πόνος στο αυτί, από την δημιουργία “κενού”, λόγω αρνητικής πίεσης που οδηγεί στη δημιουργία μικρών αιμορραγιών στο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου και στο τύμπανο. Με την παραπάνω αύξηση της πίεσης έχουμε τη δημιουργία αιμορραγικών φυσαλίδων. Για την κατάσταση αυτή δεν χρειάζεται ιδιαίτερη θεραπεία πέρα από κάποια αναλγητικά, εκτός αν δημιουργηθεί φλεγμονή. Σε οποιαδήποτε πάντως περίπτωση, οι καταδύσεις θα πρέπει να σταματήσουν μέχρι την πλήρη ίαση. Εξωτερική ωτίτις, αποτελεί φλεγμονή του έξω ακουστικού πόρου, από μικρόβια, που αναπτύσσονται λόγω συνθηκών υγρασίας και υψηλής θερμοκρασίας. Είναι μία κατάσταση που επιδεινώνεται από το στέγνωμα και τον καθαρισμό του αυτιού μετά την κατάδυση με μπατονέτες. Μέσω αυτί Το βαρότραυμα του μέσου αυτιού αποτελεί το πιο συχνό πρόβλημα των καταδύσεων και αυτό γιατί η ευσταχιανή σάλπιγγα δεν μπορεί να ανοίξει και να επιτρέψει την εισαγωγή αέρα στο μέσο αυτί, εξισορροπώντας έτσι την αυξημένη πίεση που υπάρχει στον έξω ακουστικό πόρο και στους υπόλοιπους ιστούς του δύτη. Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα ότι τα πρώτα 10-11 μέτρα κάτω από την επιφάνεια, αποτελούν το κρίσιμο όριο για την εξισορρόπηση της πίεσης των αυτιών. Ο δύτης ο οποίος δεν μπορεί να επιτύχει την εξισορρόπηση, είναι δυνατόν, πολλές φορές, να εμφανίσει τα πρώτα συμπτώματα μόλις αρχίσει την κατάδυση και κατά κανόνα είναι αδύνατον να συνεχίσει χωρίς να παρουσιάσει έντονο πόνο καθώς και ρήξη του τυμπάνου, βαρηκοΐα και ίλιγγο. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ: Αποσυμφορητικά ρινικά spray (Οι σταγόνες και τα spray δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για παραπάνω από μία εβδομάδα συνέχεια) Συστηματική χορήγηση αποσυμφορητικών Χειρισμός Valsava Κατάδυση "με τα πόδια" Αντίστροφο βαρότραυμα: Επέρχεται κατά την ανάδυση σε περίπτωση που η ευσταχιανή παραμένει κλειστή με αποτέλεσμα: δυνατό πόνο ζάλη. αιμορραγία στο αυτί, ρήξη του τυμπάνου και μόνιμη απώλεια ακοής. Έσω αυτί Είναι δυνατόν να προκληθεί και βαρότραυμα του έσω ωτός, όταν, σε αποτυχία εξισορρόπησης της πίεσης κατά την κατάδυση, προκληθεί ρήξη ευένδοτων σημείων όπως είναι η ωοειδής και η στρογγύλη θυρίδα με αποτέλεσμα την εμφάνιση αιφνίδιας βαρηκοΐας, ιλίγγου και εμβοών. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι οι δύο μορφές βαροτραύματος, δυνατόν να συνυπάρχουν και θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη σωστή εκτίμηση και αντιμετώπιση από τον ωτορινολαρυγγολόγο. Πρόγνωση: Ο ίλιγγος είναι συνήθως παροδικός ενώ η βαρηκοΐα, της οποίας ο βαθμός και η σοβαρότητα διαφέρουν, σταθεροποιείται ή/και επανέρχεται στο φυσιολογικό, στους επόμενους 2-3 μήνες. Εάν δεν υπάρξει επιδείνωση των συμπτωμάτων αυτών, ο ασθενής μπορεί να επανέλθει σε ήρεμες δραστηριότητες μετά από 2 εβδομάδες και σε πλήρη δραστηριότητα σε 2 μήνες. ΠΡΟΛΗΨΗ Τα περισσότερα ωτολογικά προβλήματα από καταδύσεις μπορούν να αποφευχθούν εάν γίνει καλός προληπτικός έλεγχος του υποψήφιου δύτη. Κυρίως ελέγχεται η ανατομική ακεραιτότητα και λειτουργικότητα των αυτιών με ιδιαίτερη έμφαση στην ευσταχιανή σάλπιγγα. Επειδή η λειτουργία της τελευταίας επηρεάζεται από παρακείμενα όργανα είναι απαραίτητος και ο έλεγχος της μύτης, των παραρρινικών κόλπων και του ρινοφάρυγγα. Ο έλεγχος αυτός πρέπει να περιλαμβάνει τις εξής εξετάσεις: Ωτοσκόπηση, τονικό ακοόγραμμα, εκτέλεση δοκιμασία Valsalva, ενδοσκόπηση μύτης και ρινοφάρυγγα, ακτινογραφία παραρρινικών κόλπων και έλεγχο του οπίσθιου λαβυρίνθου όταν υπάρχει ιστορικό κρίσεων ιλίγγου. Με την δοκιμασία Valsalva ελέγχουμε την ευσταχιανή σάλπιγγα παρακολουθώντας τις κινήσεις του τυμπάνου υπό το μικροσκόπιο. Αυτό μπορεί να γίνει και με τον τυμπανογράφο.. Η ενδοσκόπηση της μύτης και του ρινοφάρυγγα είναι εξέταση που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια και όλοι συμφωνούν ότι ο εξεταστής μπορεί πραγματικά να εκπλαγεί διακρίνοντας αλλοιώσεις που είναι αδύνατο να φανούν με την πρόσθια ή οπίσθια ρινοσκόπηση. Ενδεικτικά αναφέρεται η διογκωμένη μέση ρινική κόγχη, o στενωμένος μέσος ρινικός πόρος, μικροί πολύποδες στο μέσο ρινικό πόρο, πυώδεις εκκρίσεις από το στόμιο κάποιου παραρρινικού κόλπου, μικρό αιμαγγείωμα, υπερτροφικός ιστός ρινοφάρυγγα και διογκωμένα σαλπιγγικά ογκώματα από υπερτροφικό και πλαδαρό βλεννογόνο.